Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!
Metworstrennen
En ze zijn LOS!!! Voor de doorgewinterde bezoeker van de metworstrennen is dit een bekend citaat. Deze uitspraak betekent namelijk dat je zo snel mogelijk naar het hek moet en je tussen de menigte door moet zien te wringen om een plaatsje langs de renbaan te kunnen bemachtigen en de racende paarden van de metworstrennen te kunnen zien. Ze zien los! is namelijk het startsein voor de toeschouwer, het betekent dat de paarden begonnen zijn aan de spannende race.
Wat is het?
Op carnavalsmaandag, de dag voor Vastenavond, wordt in alle vroegte op het Vortumsveld door ruiters uit Boxmeer gestreden om de felbegeerde koningstitel. Het Vortumsveld is een weg door de weilanden tussen het dorpje Sambeek en Vortum-Mullem in. De deelnemers racen in groepen van 3 tegen elkaar over de 800 meter lange verharde weg die speciaal voor deze gelegenheid met 700 kuub zand wordt bedekt.
De metworstrennen bestaan uit afvalraces van meestal 13 ritten, verdeeld over 3 manches. Er wordt eerst begonnen met "voorrondes". De winnaars hiervan mogen nog een keer tegen elkaar strijden. De drie ruiters die dan overblijven rijden de beslissende koningsrit. Degene die dan als eerste over de finishlijn komt, die mag zich de Koning van de Metworst noemen.
Tussen de finales en de grote koningsrit in is het tijd voor de befaamde "Knollenrit". Hierin strijden alle knollenruiters om de winnende titel. Zij dingen niet mee voor de koningstitel. De metworstkoning haalt bij de belaste hoeve de jaarlijkse schenking van goederen en wordt daar door de beschermvrouwe met het zilveren koningsschild omhangen. Onder begeleiding van de andere ruiters gaat de koning dan terug naar Boxmeer waar hij door de beschermvrouwe te koning zal worden bekroond.
Ieder jaar trekt de metworst weer duizenden bezoekers uit alle delen van ons kikkerland. Vooral de Boxmeerse inwoners zijn niet weg te denken bij de metworst. Zij worden ’s ochtends vroeg, vanaf 4 uur, gewekt door de reveille. Daarna is het de bedoeling om in stoet van Boxmeer naar het Vortumsveld te lopen. Onderweg zijn er bij enkele bakkers de traditionele warme worstenbroodjes verkrijgbaar. Na de race en de bekendmaking van de koning, haast iedereen zich naar de plek waar de koning gekroond zal worden. Daarna barst er een groot feest los die tot diep in de nacht door zal gaan.
De oorsprong van de metworstrennen
De metworstrennen stammen al uit de middeleeuwen. Het oudste reglement is uit 1740, waarin onder andere staat: "Het doel der Vereeniging is, om een aloud gebruik- dat ingesteld werd door eene liefdadige dame, en dat beslaat in het wedrennen om eene metworst, de jaarlijksche belooning van een edelmoedige daad, door Boxmeersche jongeren aan bovenbedoelde dame bewezen- in onze gemeente te handhaven en in eere te houden."
Volgens het eeuwenoude verhaal was er ooit een mooie jonge Freule die tijdens een zondagse rijtoer met haar koets zomaar van de weg raakte. Gelukkig waren daar de Boxmeerse ‘vrutchbaarheidsruiters’ te paard die haar te hulp schoten en weer op weg hielpen. De Freule, Aleida, was zo dankbaar hiervoor, dat ze de aardige jongens beloonde met geschenken. Tevens belastte ze een hoeve in de buurt tot een jaarlijkse schenking. Het geschenk dat gegeven werd was een zeven ellen lange metworst, twee broden, twee vaten bier en een halve varkenskop. Vanaf dit moment wordt er op de plek waar Aleida van de weg zou zijn geraakt elk jaar een race gehouden. Aan het eind van de race, beloont de belaste hoeve de winnaar met zeven ellen lange metworst, twee broden, twee vaten bier en een halve varkenskop. Hetzelfde als wat Aleida toentertijd geschonken heeft. Tegenwoordig krijgt de metworstkoning ook nog het koningsschild dat ze mogen dragen tijdens hun huldiging.
Sinds maart 2015 is de traditie opgenomen in de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.
Reglementen
Uiteraard kan niet iedereen zomaar meedingen voor de koningstitel. Deze titel is alleen weggelegd voor mannelijke Boxmeerse jonggezellen die bovendien lid moeten zijn van de "Instelling der Tijdelijck Jonggesellen van Boxmeer". Een jaar lang vrijstelling van contributie is wat de winnaar van de race ook nog krijgt. Met jonggezel wordt hier bedoeld dat men geboren, getogen en woonachtig in Boxmeer moet zijn. Ook moeten de mannen ongehuwd zijn.
De winnaar van de metworstrace wordt de metworstkoning genoemd. Een koning die drie jaar achter elkaar wint, mag zichzelf de Keizer van de Metworst noemen en dat is een hele eer. Sinds het jaar 1900 is dit niemand meer gelukt.
Op carnavalsmaandag moeten de paarden tussen 8:00 en 8:30 uur in de weide bij het Botterhuis aanwezig zijn. Hier begint namelijk de keuring van de paarden en de starttijden worden geloot. Tijdens de keuring wordt er streng op toegezien dat er niet gesjoemeld wordt. Zo mag een ruiter maar een enkel paard ter keuring aanbieden en er mag niet onderling van paard geruild worden. De paarden worden aan de hand getoond zonder dekens of beenbescherming. Als een paard niet door de dierenartskeuring heen komt, mag de combinatie niet aan de start verschijnen.
Niet alleen het paard wordt gecontroleerd, maar ook het tuig. Zo mag er niets kapot zijn aan het zadel, de beugels moeten in orde zijn en de valhelm moet voldoen aan de nieuwste eisen. Alles wat de ruiters tijdens de rit bij zich zullen hebben wordt gekeurd door onafhankelijke keurmeesters, meestal van ver buiten Boxmeer.
Al vanaf dat de keuring begint staan er hordes enthousiaste toeschouwers. In de tent aan het eind van de baan is het lekker warm. Aan de dranghekken naast de baan is de wind die over de velden waait vaak te snijden. Gelukkig is er warme thee en koffie en een vette bak friet verkrijgbaar voor de verkleumde toeschouwers.
In de start wordt geen gebruik gemaakt van starthekken. Elke ruiter heeft een helper die het paard in bedwang probeert te houden tot het fluitsignaal klinkt. Halfbloeden starten iets verder de baan op dan de volbloeden en krijgen hiermee een voorsprong van 60 meter. Hoeveel volbloed een paard in zich heeft wordt bepaald op basis van de papieren van het dier. In het verleden werd er met 8 paarden per keer gestart, maar vanaf 2014 is dit aantal teruggebracht tot 4.[1] Omdat de metworstrennen puur traditioneel zijn, mag er absoluut geen reclame te zien zijn tijdens de rit zelf. De ruiters gaan gekleed in een witte broek, met blauwe kiel en een rood lint om de linkerarm. Sporen zijn niet toegestaan, maar een kleine zweep wel. Het zadel en hoofdstel samen moeten minstens 2,5 kilo wegen en deze worden uiteraard gecontroleerd voordat er gestart wordt. Paarden mogen geen kappen dragen die het zicht van het paard kunnen belemmeren.
Na de rit worden de paarden nogmaals streng gecontroleerd door de aanwezige dierenartsen. De winnende paarden worden beoordeeld. Als ze een slechte beoordeling krijgen, mogen ze niet nogmaals starten.
Tijdens de knollenrit zijn er maar een paar rassen toegestaan. Deze rassen zijn het Belgisch trekpaard of de Brabander, de Ardenner en het Nederlands trekpaard. De paarden worden van te voren door een jury op het uiterlijk beoordeeld. De knollen starten allemaal tegelijk, ongeacht het aantal deelnemers. Zo is het vaker voorgekomen dat er meer dan 10 knollen tegelijk aan de start verschenen. Als die allemaal van start gaan, kun je de grond onder je voeten voelen trillen en het donderend geraas is oorverdovend.
In het nieuws
De metworstrennen zijn zelfs zo bekend, dat het in 2007 een plek kreeg in het NOS-nieuws. Een reporter was ter plaatse en gaf verslag van wat er op de metworstmorgen allemaal gebeurt.
Enkele dagen voordat de metworst begint ligt er bij de huizen in Boxmeer en omstreken een speciale krant in de bus. In dit zogenaamde metworstkrantje, stellen alle deelnemende ruiters zich even voor en krijgen ze de ruimte om hun sponsors te bedanken. Van iedere ruiter staat een foto afgedrukt met daarbij wat gegevens van de ruiter.
Tijdens de race is er een live-verslag te volgen op Peelstar-FM, de plaatselijke radiozender uit de naburige dorpje Sint Anthonis. Zij vergeten op maandagmorgen zelf het 12 uur nieuws dat elke dag uitgezonden wordt, de metworstverslagen zijn veel belangrijker dan de rest van de wereld. Na afloop van de rit wordt de metworstkoning vaak ook nog vermeld op het nieuws van Omroep Brabant. Ook is alles bij te houden op de site van de metworstrennen zelf.
De metworst is niet altijd positief in het nieuws geweest. Voorheen werd er gereden op de verharde weg, zonder het zand erover. De dierenbescherming heeft ervoor gezorgd dat de paarden nu veilig over de weg kunnen rennen doordat er een dikke laag speciaal zand over gestort is. Deze laag zand wordt elk jaar goed gecontroleerd en tussen de ritten door zelfs af en toe nog aangedikt.
In 2004 overleed een paard tijdens de race ten gevolge van een hartaanval. Het dier belandde met zijn ruiter in de dranghekken, maar was toen al overleden. De omstanders waren geschokt en de dierenbescherming zag dit als haar grote kans om een stokje te steken voor de geliefde metworstrennen. De dierenbescherming pleitte voor een verbod op de metworstrennen in Boxmeer. Volgens de instelling worden de paarden er puur misbruikt voor het volksvermaak en zij twijfelden aan de conditie van de paarden en de kundigheid van de ruiters. De dierenbescherming heeft met behulp van andere organisaties een groot onderzoek ingesteld en kwam tot de conclusie dat hun redeneringen niet helemaal gegrond waren. Veel van de ruiters trainen op professionele grond en bijna allen hebben professionele begeleiding die ze al maanden van te voren klaarstoomt voor de moeilijke race. Ook de paarden bleken in een betere conditie dan werd gedacht. Het maandenlange trainen zorgde ervoor dat de paarden bijna net zo’n goede conditie hadden als doorgewinterde renpaarden. Het dier dat overleed aan de hartaanval stierf een volkomen natuurlijke dood. Het paard was in perfecte conditie en had een langdurige en bewuste trainingsperiode achter de rug. Er was niets dat de dood van het paard had kunnen voorkomen, niemand had dit kunnen voorzien.
Een andere manier van publiciteit voor de metworstrennen, zijn de "knakworstrennen" in Beugen. Deze rennen bestaan ondertussen al 25 jaar en zijn begonnen als een parodie op de metworst. Tijdens deze race is het de bedoeling dat steeds drie mensen tegen elkaar rennen, met een andere persoon op hun rug. De knakworstrennen zijn daags voor de metworst en trekken ook elk jaar veel publiek
Nieuw ziekenhuis
In de gemeente Boxmeer zijn ze druk bezig met de bouw van een nieuw ziekenhuis. Dit zorgt echter wel voor problemen, omdat het op grondgebied van Beugen wordt gebouwd. Kinderen die in het ziekenhuis ter wereld worden gebracht, zouden daardoor niet mee mogen doen aan de metworstrennen, ze zijn immers geboren in Beugen en niet in Boxmeer. Lang is er gedacht om Boxmeer daarom uit te breiden en het ziekenhuis toch tot Boxmeers landgoed te benoemen. Ook wordt erover gespeculeerd om de reglementen van de metworstrennen te veranderen en voortaan niet alleen Boxmeer, maar de gehele gemeente mee te laten doen aan deze spectaculaire carnavalshappening.
Alle winnaars (koningen) vanaf 1885
- 2016: Gijs Snijders
- 2015: Kevin Knuiman
- 2014: Peter Janssen
- 2013: Levi Hinke
- 2012: Dick Goossens
- 2011: Dick Goossens
- 2010: Ton Ondersteijn
- 2009: Kevin Knuiman
- 2008: Jan Thielen
- 2007: Jan Thielen
- 2006: Nick Janssen
- 2005: Peter Nabbe
- 2004: Peter Nabbe
- 2003: Nick Janssen
- 2002: Peter Janssen
- 2001: Hugo Peeters
- 2000: Paul Reijerse
- 1999: Nick Janssen
- 1998: Paul Olieslagers
- 1997: Peter Nabbe
- 1996: Erwin Rambach
- 1995: Goody Verblakt
- 1994: Jan Thielen
- 1993: Jan van Els
- 1992: Frank van Eck
- 1991: Jan van Els
- 1990: (niet verreden)
- 1989: Twan Wolters
- 1988: Joost Verberkt
- 1987: Eric Stiphout
- 1986: Leon Lamee
- 1985: Wim Peters
- 1984: Peter Ermers
- 1983: Wim Peters
- 1982: Joost Verberkt
- 1981: Peter Ermers
- 1980: Peter Ermers
- 1979: Peter Ankersmit
- 1978: Nol Schrijen jr.
- 1977: Piet van Kempen
- 1976: Frans Knuiman
- 1975: Stan Jilesen
- 1974: Frans Knuiman
- 1973: Renee Nouwen
- 1972: Frans Hermans
- 1971: Willy Knuiman
- 1970: Jan van Gemert
- 1969: (niet verreden)
- 1968: Nol Schrijen jr.
- 1967: Jan van Gemert
- 1966: Gerrit Kusters
- 1965: Gerrit Kusters
- 1964: Jan Broeren
- 1963: (niet verreden)
- 1962: Jan Broeren
- 1961: Gerrit Verberkt
- 1960: Martien Broeren
- 1959: Martien Broeren
- 1958: Herman Verberk
- 1957: Geert Arts
- 1956: (niet verreden)
- 1955: (niet verreden)
- 1954: Gerrit Verberkt
- 1953: Gerrit Verberkt
- 1952: Jan Verdijk
- 1951: Gerrit Verberkt
- 1950: Jan Verdijk
- 1949: Jan Verdijk
- 1948: Nol Schrijen sr.
- 1947: (niet verreden)
- 1946: Jan van den Bosch
- 1945: (niet verreden)
- 1944: Nol Schrijen sr.
- 1943: Piet Heinemans
- 1942: (niet verreden)
- 1941: (niet verreden)
- 1940: (niet verreden)
- 1939: Nol Schrijen sr.
- 1938: Piet Heinemans
- 1937: (niet verreden)
- 1936: Sjef Boumans
- 1935: Jos Kusters
- 1934: Jan van den Bosch
- 1933: Jos Kusters
- 1932: Jan Arts
- 1931: Jan Kusters
- 1930: Marinus Kusters
- 1929: Jan Peters
- 1928: Jan Litjens
- 1927: Sjef de Bruin
- 1926: Frans van Kempen
- 1925: Jan Peters
- 1924: Gerrit Schaminée
- 1923: Antoon Hermans
- 1922: Sjef de Bruin
- 1921: Jean Cops
- 1920: Harrie van den Bosch Azn.
- 1919: Gerrit Schaminée
- 1918: (niet verreden)
- 1917: (niet verreden)
- 1916: (niet verreden)
- 1915: (niet verreden)
- 1914: Ferdinand Litjens
- 1913: Karel Hermans
- 1912: Piet van den Bosch
- 1911: Willem Wientjes
- 1910: Jan Barten
- 1909: Antoon Janssen Egb.zn.
- 1908: Johannes Arts
- 1907: (niet verreden)
- 1906: Johannes Arts
- 1905: Antoon Janssen Egb.zn.
- 1904: Hannes Rat
- 1903: Piet Zeegers
- 1902: Johannes Arts
- 1901: (niet verreden)
- 1900: Chris Arts
- 1899: Chris Arts
- 1898: Chris Arts
- 1897: Mathias Arts
- 1896: Mathias Arts
- 1895: Mathias Arts
- 1894: Jan Zeegers
- 1893: Jan Zeegers
- 1892: Piet Zeegers
- 1891: Piet Zeegers
- 1890: Hendrikus Jansen
- 1889: (niet bekend)
- 1888: (niet bekend)
- 1887: (niet bekend)
- 1886: (niet bekend)
- 1885: H. Jansen
- Foto's Metworstrennen
Een warmbloedpaard tijdens het metworstrennen.
Een warmbloedpaard tijdens het metworstrennen.
Twee paarden tijdens het metworstrennen.
Een paard tijdens het metworstrennen dat graag wil starten.
Een warmbloedpaard tijdens het metworstrennen.
Twee koudbloeden aan de start bij het metworstrennen.
Drie koudbloeden tijdens het metworstrennen.
