Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!

Bitloze optoming

Uit Bokt
(Doorverwezen vanaf Bitloze optomingen)

Een nieuwe ontwikkeling in de paardensport is het bitloze hoofdstel. Het woord zegt het eigenlijk al, het is een hoofdstel zonder bit. Omdat dit een vrij nieuwe vorm van rijden is, waar de meeste mensen nog geen ervaring mee hebben en geen idee hebben welke werking welk bitloze hoofdstel heeft, hieronder een overzicht van verschillende bitloze optomingen.


Bosal (Hackamore)

5/8 bosal en 1/2 mecate


De bosal is één van de oudere bitloze optomingen die voornamelijk in de westernsport gebruikt wordt.

Oorspronkelijk stamt dit hoofdstel van de "jacquima" wat in het Amerikaans is verbasterd tot hackamore waarmee de volledige optoming wordt bedoeld; de bosal [neusriem, de "hanger" en de mecate]. De naam Jacquima komt oorspronkelijk uit het Spaans waar het zoiets als halster betekent of waarmee het bitloze hoofdstel wordt bedoelt dat de Paso Fino paarden dragen. De bosal is gemaakt van smalle gevlochten rawhide [onbewerkt leer] stroken met een kern van rawhide koorden. Een goede bosal is flexibel zonder scherpe randen. Er mogen geen spijkers of nietjes gebruikt worden, die men overigens in de goedkope varianten wel tegenkomt. De teugels zijn oorspronkelijk van staart- of manenhaar, ook wel mecate genoemd. Mecates worden ook wel van Alpaca gemaakt of van zacht, nylon touw. De mecate wordt onderaan de knop [heel button] van de bosal (onder de kin van het paard) vastgebonden.

Men zal altijd beginnen met een bosal met een dikkere nosebutton, het deel wat op de neus ligt, van 3/4 of 5/8 inch. Naarmate het paard verder komt in zijn opleiding en de hulpen steeds verfijnder kunnen worden kan die nosebutton dunner worden, 1/2 inch tot 3/8 inch, de dikte van de mecate wordt daaraan aangepast. De 3/8 bosal zal meestal gebruikt worden in combinatie met een (spade/halfbreed) bit. De bosal is de ultieme bitloze optoming omdat deze voor het paard heel goed te begrijpen is en waarbij de druk verdeeld wordt over de neus en de zijkanten van het hoofd, daarbij heeft de bosal een optimale release; teugels los is onmiddellijk geen druk meer. De pasvorm van een bosal is wel van belang; de omtrek van de neus is leiddraad in de grote van de bosal. Goede bosals zijn dan ook in verschillende maten te koop maar zijn duur; "goedkope" imitaties mogen eigenlijk niet de naam dragen. De bosal moet mooi aanliggen aan het paardenhoofd en moet hiervoor "geshaped" kunnen worden om optimaal te functioneren. Inferieure bosals zijn niet of nauwelijks te shapen wat de hulpgeving niet ten goede komt. De mecate heeft dus meestal dezelfde dikte als de nosebutton en deze is meestal ca. 6 meter lang. Een deel van die mecate wordt gebruikt als "leadrope", een deel als teugel. De mecate mag bij een goed passende bosal maximaal 3 slagen maken om de heelbutton; meer slagen beïnvloeden de werking negatief net als een te grote of niet goed gevormde bosal. Voor westernrijden is deze optoming uiterst geschikt en het is toegestaan om paarden onder de 6 jaar uit te brengen op wedstrijden met een bosal. Maar ook in andere disciplines is het een hele prettige optoming. Bij het rijden met de bosal/hackamore zal de ruiter wel echt moeten kunnen paardrijden en dus hoofdzakelijk met zijn gewicht [balans] hulpen moeten geven gevolgd door lichte beenhulpen. Teveel kracht zetten op de hackamore of rijden met voortdurend zwaar contact zal het effect van de bosal teniet doen terwijl een goed opgeleide ruiter en een goed opgeleid paard juist met deze optoming met optimale lichtheid kunnen communiceren.


Cross rope bridle

een cross rope bridle

Een cross rope bridle is eigenlijk het zelfde idee als een touwhalster, alleen is deze minder geschikt voor grondwerk en meer bedoeld om mee te rijden. In plaats van één lus om de teugels aan vast te maken zoals bij het touwhalster heeft de cross rope bridle 2 lussen en werkt het meer met zijwaartse druk. Sommige paarden begrijpen een cross rope bridle beter dan een touwhalster.


Dually training halter

Oftewel, het halster van Monty Roberts. Dit is een gewoon halster met een extra touwstuk bij de neus. Bij het aantrekken van het halster geeft het touw extra druk op de neus waardoor het halster scherper inwerkt dan een normaal halster. Aan beide uiteindes van het touw zit een ring waar je mogelijk de teugels aan kunt bevestigen. Dit halster is zeer geschikt voor grondwerk maar minder geschikt voor het rijden. Het halster is vrij stug en de inwerking op de neus is vrij scherp waardoor dit halster minder geschikt is om engels mee te rijden.

Het halster is ook zeer geschikt om een paard te beleren aan de (dubbele) longe. Met dit halster is geen bit nodig en is er ook geen mogelijkheid om hard te zijn in de mond of zelfs het bit door de mond te trekken.

Om de bovenstaande reden is het halster ook uitermate geschikt voor jonge paarden die het bit nog niet kennen. Zo kun je het paard toch aan het werk zetten zonder dat ze aan het bit gewend moeten zijn. Dit is toch vaak wat moeilijk voor een jong paard.

Wanneer je aan de dubbele longe gaat werken met behulp van dit halster, bevestig je een lijn aan de ene ring en een lijn aan de andere ring. Zo kun je aan beide kanten druk uit oefenen en kun je het paard leren sturen. Verder is het halster ook een handig hulpmiddel tijdens het trailer laden. Er kan net even wat meer en specifiekere druk worden uitgeoefend dan met een gewoon halster. Door de extra druk op de neus geef je een strenge correctie wanneer het nodig is maar kun je ook snel je paard belonen door direct los te laten wanneer hij een stapje de goede richting in zet.


Dr. Cook hoofdstel

Het Dr. Cook hoofdstel

Dit is een van de meest bekende bitloze optomingen op dit moment, en wordt ook wel een kaakgekruist hoofdstel genoemd. Dr. Cook is een dierenarts die uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar de gevolgen van een bit in een paardenmond. Uiteindelijk kwam hij daarom met een bitloos hoofdstel op de markt. Dit hoofdstel heeft twee riemen kruislings onder de kin doorlopen. Als er druk op de teugels gegeven wordt, werkt dit hoofdstel niet alleen druk uit op de neus, maar ook achter de oren en de zijkant van de kaak. Dit hoofdstel is er in een lederen uitvoering en de kunststoffen uitvoering, over het algemeen wordt dit hoofdstel als vriendelijk beschouwd voor het paard.

Ook mennen met het Dr. Cook hoofdstel is mogelijk. Een kleine aanpassing aan het rijhoofdstel maakt dat je één hoofdstel voor beide takken van de sport kunt gebruiken, simpel door wat extra riempjes bij te bestellen zodat je de oogkleppen kunt vastmaken. De oogkleppen staan iets wijder van het hoofd af dan bij de gewone menhoofdstellen, zodat de paarden meer zicht hebben.



Glucksrad

Het Glucksrad is een ring die zich bevindt aan de zijkant van het paardenhoofd. De ring staat in verbinding met zowel het bakstuk, neusriem en de teugels. Door de spaken in de ring wordt elke stuk op een andere plek vast gemaakt. Als er druk wordt uitgeoefend op de teugels draait het rad en treed er een hefboomwerking op. De mate waarin het hefboomeffect optreedt hangt af van waar je de teugels aan vastmaakt. Als de teugels aan de voorzijde van de ring vastmaakt wordt, kantelt het wiel meer dan wanneer het meer aan de achterzijde vastmaakt is. Dit hoofdstel geeft zowel druk op de neus, kin en achter de oren en kan een vrij scherpe optoming zijn, afhankelijk van hoe het wordt gebruikt.


Een variant op het Glucksrad is de Bloem. Inplaats van het rad bestaat de bloem uit verschillende rondjes waar de teugels aan zijn te bevestigen. Ze worden geleverd met 6 of 7 ringen. De 6-rings bloem (of flower zoals hij ook wel genoemd wordt) heeft de zelfde inwerking als het Glucksrad, een 7-rings bloem werkt echter wat scherper in.

Mechanische Hackamore

Dit is één van de meest bekende bitloze hoofdstellen in Nederland. Dit hoofdstel zie je vaak terug in het springparcours in de hogere niveaus. De Hackamore werkt met een zogenaamde hefboomwerking. De mate waarin deze hefboomwerking voorkomt hangt af van de lengte van de scharen. Er zijn zowel korte als lange scharen, de langere scharen werken scherper in dan de kortere. Met het in contact nemen van de teugels kantelen de scharen en wordt er druk uitgeoefend op de neus en de kin. Maar ook achter de oren komt druk, de mate waarin hangt ook weer af van de lengte van de scharen. Bij verkeerd gebruik van de Hackamore kan het neusbot breken. Dit komt echter alleen voor bij een te harde hand en een te laag hangende hackamore. De hackamore is de scherpste bitloze optoming die momenteel op de markt is.

Sidepull

Een sidepull

De sidepull is een hoofdstel dat werkt met zijwaartse druk, de teugels worden bevestigd aan de zijkanten van de neusriem. Als er druk wordt uitgeoefend op de rechterteugel zal het paard op het linker gedeelte van zijn neus druk voelen. De scherpte van het hoofdstel verschilt per merk en uitvoering. Er zijn sidepulls op de markt met dun ruw touw op de neus, deze werken vrij scherp in. Ook kan het touw mogelijk gaan schuren; deze sidepull is dan ook minder geschikt voor constante teugeldruk. Maar er zijn ook sidepulls met lederen neusriemen of zelfs neopreen onderlegd. Deze hoofdstellen zijn qua scherpte een stuk vriendelijker voor de paardenneus.


Touwhalster

een touwhalster
Nuvola actions next.png Zie Touwhalster voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een touwhalster is een halster gemaakt van sterk touw. De dikte van het touw verschilt van 6 tot 8 mm. Door het dunne touw werkt het halster vrij scherp in, ook heeft dit touw de eigenschap dat het niet breekt. Daarom is het heel belangrijk om een paard niet vast te zetten aan een touwhalster: wanneer een paard in paniek raakt, zal het touw niet breken, en zal het paard alleen veel pijn krijgen waardoor de paniek verergert.

Een touwhalster kan gebruikt worden bij zowel grondwerk als om mee te rijden. Het touw werkt in op de neus en op de grond ook achter de oren. Omdat het touw toch vrij scherp is, is een touwhalster minder geschikt voor het Engels rijden. Een bontje op de neus kan een touwhalster wat minder scherp maken en voorkomt schuurplekken op de neus.


Voest-hoofdstel

een (namaak) Voest-hoofdstel

Het bitloze hoofdstel van Emiel Voest werkt met kruislingse riempjes onder de kin door. Het hoofdstel heeft een brede neusriem waardoor de werking minder snel scherp optreedt, de druk wordt over een groter oppervlakte verdeeld.

Als je links aan de teugel trekt zal er aan de rechterkant druk ontstaan waardoor het paard zijn hoofd zal buigen naar links. Bij verkeerd gebruik kan het de neus afknellen maar bij correct gebruik is dit een vriendelijk hoofdstel met weinig leer om het hoofd van je paard.


Kaptoom

Nuvola actions next.png Zie Kaptoom voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Kaptoom

De Kaptoom is een bitloos hoofdstel dat zowel bitloos kan worden gebruikt, als in combinatie met een bit. De kaptoom wordt voornamelijk gebruikt voor grondwerk of bij de africhting van jonge paarden. De kaptoom is heel populair bij de Academische en Klassieke rijkunst.

Neckrope

Neckrope

De neckrope is, zoals de naam al zegt, een halsring/touw. Een (bitloze) optoming die om de hals van het paard ligt. De gesloten ring, ook wel rijring genoemd is gemaakt van dik touw. Hij is uitgebreid verstelbaar en daardoor is hij voor elk soort paard geschikt. Het rijden met neckrope kan je je paard het best in stap aanleren.


Bij dit artikel zijn nog geen bronnen vermeld of is de bronvermelding niet op de juiste manier gebeurd. Als je dit wilt verbeteren kun je op bewerk klikken.