Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!
Trakehner (ras)
| Trakehner | |
|---|---|
| |
| |
| Stokmaat: | 1,60 - 1,70 meter |
| Kleur: | Alle kleuren |
| Land van herkomst: | Polen, Duitsland, Rusland |
| Link naar stamboek: | http://www.trakehner-verband.de/ |
De Trakehner is een elegant en veelzijdig rijpaard dat vooral in de dressuur en de eventing succesvol is.
Geschiedenis
Het verhaal van de Trakehner begint in de 18e eeuw. Met een geschiedenis van meer dan 400 jaar is de Trakehner het oudste warmbloedras ter wereld. Het Trakehner Stamboek werd in 1732 opgericht door Koning Wilhelm von Preußen (Een provincie ooit behorend tot Duitsland, maar tijdens de oorlog kwam deze provincie in handen van de Polen). Destijds was hij al enige tijd bezig met het doelgericht fokken van paarden die geschikt waren voor militaire diensten. Hij had voor zijn leger harde, indrukwekkende, temperamentvolle en moedige paarden nodig, die ook nog eens laag in onderhoud waren. Om paarden te krijgen die aan deze eisen zouden voldoen, kruiste hij plaatselijke landbouwpaarden met volbloeden. Door hier een stamboek voor op te richten was hij verzekerd van een constante stroom van geschikte rijpaarden voor zijn cavalerie. De hoofdfokkerij van Trakehnen was een stad op zichzelf met ongeveer 5000 hectare land en naast het hoofdgebouw ook 16 bijgebouwen, waar de merries onderdak vonden. Bijzonder was dat de Trakehners op kleur geselecteerd werden, juist omdat elke kleur zijn specifieke eigenschappen had.
Trakehner dekhengsten leefden als het ware als koningen. Elke hengst had zijn eigen paddock, afgeschermd door bomen en struiken. Hun stal was een rond stenen gebouw, open aan één zijde en met een luxueus dak met versieringen. Daarnaast had iedere hengst een privéverzorger, in de meeste gevallen een oudere man die in Trakehnen al bewezen had met deze paarden om te kunnen gaan. In Trakehnen openden de staldeuren zich 's morgens en zo vervolgden de paarden hun weg naar de weide. Typisch is dat er geen afrasteringen waren en de paarden daarom gehoed werden door een man op een paard.
Jonge paarden leefden in alle vrijheid. De hengsten die pas de leeftijd van drie jaar hadden bereikt werden voor een selectie werd uitgevoerd (cavalerie, rijpaard of dekhengst) uitvoerig getest onder het zadel. De allerbeste werden gekozen als dekhengst, maar dan moesten ze wel een verrichtingstest afleggen in Zwion. Deze test duurde een jaar en de hengsten werden hierbij getraind in rennen, trekken, vossenjacht, eventing, dressuur en springen. Ook het karakter, de "Rittigkeit" en het temperament werden uitvoerig getest. De besten van deze test werden dekhengst.
Echter was Trakehnen meer dan de paarden alleen. Het was destijds één van de grootste Oost-Pruisische landbouwbedrijven met ruim 900 koeien, 600 schapen en andere dieren. Hoewel Trakehners voornamelijk gebruikt werden voor de militaire diensten, werden er ook 500 paarden gebruikt voor landbouwwerk.
Hoewel het Trakehner Verband een gesloten stamboek is, is het wel toegestaan om Engels volbloed, Arabisch en Anglo Arabisch bloed toe te voegen. Dit is ook vandaag de dag nog toegestaan.
De oorlog
Al tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de Trakehner populatie gehalveerd en het kostte de fokkers dan ook erg veel moeite om het ras opnieuw op het oude niveau te brengen, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het echt mis. Het leek erop dat alle moeite tevergeefs was geweest.
In de winter van 1944, toen het Russische leger door de frontlinie brak en Oost-Pruißen binnentrok, werden de inwoners gedwongen hun land en bezittingen achter te laten om zo te kunnen overleven. In oktober van dat jaar werd besloten om de fokkerij in Trakehnen te evacueren. Maar liefst achthonderd van de beste merries, hengsten en veulens werden in treinen geladen om zo te worden getransporteerd naar het westen. De meeste van deze paarden werden in beslag genomen door de Russen.
De private fokkers en hun paarden mochten echter niet vertrekken tot januari 1945, er was amper tijd om te ontspannen. Het was een erg koude winter maar toch begon de trek. Tienduizenden mensen en 18.000 Trakehners vluchtten te voet met karren richting het westen. Omdat de meeste merries hoogdrachtig waren en er vaak dagenlang niets te eten was stierven duizenden paarden en werden degenen die niet meer konden achtergelaten. Het schijnt dat de horror van deze maanden niet in woorden te beschrijven is. Een vreselijke prijs was betaald, aan het einde van de tweede oorlog bestond Trakehnen niet meer. Deze stad van de paarden lag in puin en slechts een handvol paarden overleefden deze vreselijke gebeurtenis. Van de legendarische merriestapel, gegroepeerd per kleur, overleefden enkel 21 sterke merries uit Trakehnen het.
Herstart fokkerij
Met de 1500 overgebleven Trakehners is na de oorlog een herstart gemaakt, in eerste instantie tegengewerkt door concurrerende lokale fokkerijen. Het Trakehnen en zijn paarden leek ten dode opgeschreven. Het is aan een paar volhardende individuen, die zich volledig wilden toeleggen op het bewaren van dit waardevolle stamboek, dat Trakehnen vandaag meer dan een voetnoot in de geschiedenisboeken is. De paarden die door de Russen in beslag waren genomen maakten eenzelfde zware tocht mee. De Russen hebben met de Trakehner raszuiver doorgefokt en na de opening van het IJzeren Gordijn zijn deze Russische nakomelingen weer beschikbaar voor Westerse fokkers.
Invloeden
Exterieur
De ideale Trakehner is een elegant en veelzijdig aangelegd rijpaard, met veel invloeden van de Arabier, Engels volbloed en Anglo-Arabier. Bij het exterieur is een uitdrukkingsvol hoofd met een groot oog en adellijke uitstraling, een lange gewelfde hals en nek, een schuine schouder, een markant aangelegde schoft vloeiend overlopend in een middellange rug, een lange krachtig bespierde croupe en harmonie in de lichaamsverhoudingen tussen voor-, midden- en de achterhand gewenst.
Stokmaat moet tussen de 1,60 en 1,70 meter liggen.
De gangen moeten door ruimgrijpende, elastische, taktmatige en energieke passen worden gekenmerkt die vanuit de achterhand worden ontwikkeld. Verder kenmerkt de Trakehner zich door een bijzondere uitstraling en charme.
Karakter
Het paard is ongecompliceerd, intelligent, wakker en op de mens ingesteld. De Trakehner heeft een charmante uitstraling.
Trakehners in de sport
Trakehners zijn veelzijdig gefokte paarden. Het is dan ook logisch dat Trakehners goed presteren in alle disciplines binnen de paardensport. Trakehners zijn atletische, intelligente paarden die van nature over veel balans beschikken en altijd mee willen werken. Dit zijn eigenschappen die nodig zijn om met weinige moeite veel te bereiken in de paardensport. Hoewel Trakehners op jonge leeftijd vaak niet heel erg spectaculair zijn, ontwikkelen ze zich (mits ze correct worden opgeleid) tot bijzonder goed bewegende paarden. Zo vertelde Joop van Uytert in de Hoefslag van 12 maart 2009 het volgende over de Trakehner: "De manier van bewegen bij een jong Trakehner paard is misschien net wat minder spectaculair, maar loepzuiver, correct en soepel. Geef die paarden de tijd en ze leren alles."
Enkele goed presterende Trakehners binnen de dressuursport zijn/waren Biotop (Grand Prix dressuur met Dr. Reiner Klimke), Partout (Grand Prix dressuur met Anky van Grunsven, reserve Olympiadepaard), Renaissance Fleur TSF (Grand Prix dressuur met Monica Theodorescu), Gribaldi (Grand Prix dressuur met Edward Gal), Peron (Grand Prix dressuur met Michelle Gibson, reserve Olympiadepaard), Insterburg (Grand Prix dressuur met Carola Koppelmann) en Münchhausen (Grand Prix dressuur met Fie Skarso).
In de springsport heeft de hengst Abdullah ongetwijfeld een stempel gedrukt. Zo won hij in 1984 Olympisch zilver in de jaren 1985 en 1986 werd hij Wereldkampioen. Een andere springtopper is de hengst Kasparow. In Duitsland bereikte hij het S springen en kwam in Nederland in het 2-sterren eventing uit met Chantal Megchelenbrink. Tevens liep hij Prix St. Georges dressuur met Tommie Visser. Als dat geen goed voorbeeld is van veelzijdigheid.
Dat ook nakomelingen van Trakehnerhengsten bijzonder goede prestaties leveren blijkt wel uit het feit dat de merrie Matiné, gereden door Andreas Helgstrand, op bijzondere wijze zilver won op de Wereldruiterspelen in 2006. Matiné is een dochter van de Trakehnerhengst Silvermoon. Denk daarnaast aan de Grand Prix paarden Painted Black (Grand Prix dressuur met Anky van Grunsven) en Exquis Nadine, die met Hans-Peter Minderhoud nog vierde werd in de Wereldbeker van 2009. Ook wereldwonder Totilas (gereden door Edward Gal) die in 2009 Europees kampioen werd en driemaal een wereldrecord neerzette, is een zoon van Trakehnerhengst Gribaldi.
Bekende Trakehners
- Biotop (Grand Prix dressuur met Reiner Klimke)
- Gribaldi (Grand Prix dressuur met Edward Gal)
- Partout (Grand Prix dressuur met Anky van Grunsven)
- Peron TSF (Grand Prix dressuur met Michelle Gibson)
- Heuriger (Grand Prix dressuur met Ellen Bontje)
- Renaissance Fleur TSF (Grand Prix dressuur met Monica Theodorescu)
- Münchhausen TSF (Grand Prix dressuur met Fie Skarsoe)
- Monteverdi TSF (Grand Prix dressuur met Fie Skarsoe)
- Schwadroneur (Grand Prix dressuur met Anne Grethe Jensen)
- Solero TSF (Grand Prix dressuur met Anja Plöntzke)
- Friedensfürst (Grand Prix dressuur met Nicole Uphoff en Lisa Wilcox)
- Insterburg TSF (Grand Prix dressuur met Carola Koppelmann)
- Hinnerk TSF (Grand Prix dressuur met Carola Koppelmann en Hubertus Schmidt}
- Kaiser Wilhelm (Grand Prix dressuur met Anke ter Beek)
- Windfall (internationaal eventingpaard met Ingrid Klimke)
- Grafenstolz TSF (internationaal evetingpaard, eerste paard ooit dat zich voor drie disciplines kwalificeerde voor het Bundeschampionate)
- Abdullah (internationaal springpaard met Conrad Homfeld, Wereldbeker winnaar)
De merrieselectie
Zentrale Stuteneintragung
Wanneer een Trakehnermerrie de leeftijd van drie jaar bereikt, wordt van haar verwacht dat ze (mits gezond) op de Zentrale Stuteneintragung (stamboekkeuring) wordt voorgesteld. Elke provincie in Duitsland organiseert jaarlijks in de maanden mei, juni, juli of augustus een Zentrale Stuteneintragung (ZSE). In Nederland wordt er jaarlijks ook één ZSE gehouden, deze vindt meestal plaats op de Berkenhoeve in Wenum-Wiesel.
Op de ZSE wordt de merrie eerst gemeten. Hieronder valt de stokmaat en de pijpomvang. Hierna worden de paarden eerst op stand beoordeeld. Hieronder valt het type, de lichaamsbouw en het fundament. Elk onderdeel krijgt zijn eigen cijfer. Tevens wordt het fundament beoordeeld op een rechte lijn. Het paarden stapt van de jury af en naar de jury toe. Bij de beoordeling van het fundament kijken de juryleden naar de hardheid van de benen, de stand van het voorbeen (toontredend, frans of recht) en of het paard maait of schept. Daarbij wordt er ook gekeken of het paard geen afwijkingen heeft aan de benen.
Wanneer dit beoordeeld is begint de beoordeling van de gangen. Eerst dient het paard aan de hand te draven. Na twee rondes wordt gevraagd het paard los te laten zodat de juryleden de draf en galop in vrije gang kunnen beoordelen. Wanneer de jury dit heeft kunnen beoordelen moet men twee rondes stappen met het paard.
Tot slot moet het paard weer worden opgesteld voor de jury. De jury spreekt nu zijn mening uit en benoemt de plus- en minpunten van het paard. Tevens worden de cijfers (type, lichaamsbouw, fundament, stap, draf, galop en eindcijfer) bekend gemaakt.
Merries die 53 punten of meer hebben gescoord worden uitgenodigd voor de tweede ronde. Hierbij moeten alle merries tegelijkertijd in de baan verschijnen zodat de jury hen beter kan vergelijken. Zo is het mogelijk dat een merrie zich toch nog wat opwaardeert doordat ze zich hier beter laat zien. Als de jury de plaatsing heeft vastgelegd mogen de merries opstellen en krijgen ze hun prijs. In vergelijking met het KWPN benoemd de jury bij de Trakehners merries niet alleen de Siegerin en de Reservesiegerin, maar ook nog eens de Zweite Reservesiegerin. Een merrie die 53 punten of meer heeft behaald mag zich ook Premie-Anwärterin noemen. Als ze dan een goede Stutenleistungsprüfung aflegt en daar voor slaagt met een 7.5 is ze Premiemerrie.
De Stutenleistungsprüfung
Zoals er voor KWPN-merries de EPTM en de IBOP zijn, kent het Trakehner Stamboek de Stutenleistungsprüfung (SLP). De SLP heeft twee verschillende testen, de Stationsprüfung en de Feldprüfung. Het verschil is dat de Stationsprüfung een meerdaagse test is (meestal 30 dagen), terwijl bij de Feldprüfung alle onderdelen in één dag aan bod komen. Bij de Stationsprüfung gaat de merrie van huis, bij de Feldprüfung kan de merrie door haar eigen ruiter worden gereden. Hoewel er dus veel verschil zit tussen deze twee testen, is het principe vrijwel hetzelfde. De merrie wordt getest op de basisgangen onder het zadel, vrijspringen en op de Rittigkeit (hoe te rijden).
De predikaten
Verbandspremie Merries die op de ZSE 53 punten of meer scoren mogen zich Premie-Anwärterin noemen. Als deze merrie vervolgens een Stutenleistungsprüfung loopt en deze met een 7.5 (voor merries met 54 punten een 7) of hoger afsluit, ontvangt zij de verbandspremie. Dit predikaat staat ongeveer gelijk aan het keurpredikaat bij het KWPN. De verbandspremie wordt bij een merrie aangeduid met Pr.St.
Staatspremie Tot aan 2006 was de staatspremie alleen te krijgen bij in Duitsland gefokte Trakehnermerries, maar sinds 2007 is het ook mogelijk dat in Nederland gefokte merries een staatspremie kunnen behalen. Een merrie kan staatspremiemerrie worden door op 3-jarige leeftijd bijzonder goed te presteren op de ZSE. Als een merrie bij de besten eindigt wordt ze uitgenodigd voor de Elite Stutenschau. Dat is een keuring waar alleen de beste merries van alle rassen (van koudbloed tot warmbloed) tegen elkaar strijden. Deelnemen aan de Elite Sutenschau is dus alleen weggelegd voor de allerbeste merries. Wel ontvangen alle Trakehnermerries die voor de Elite Stutenschau worden uitgenodigd een staatspremie. De staatspremie wordt aangeduid met St.Pr.St. Heeft zo'n merrie ook een verbandspremie, dan krijgt ze St.Pr.u.Pr.St. voor haar naam.
Elite Ook het predikaat Elite is voor Trakehnermerries niet gemakkelijk te behalen. Er zijn meerdere mogelijkheden om een merrie Elite te krijgen.
Mogelijkheid 1: - De merrie moet bij de beoordeling van het exterieur minstens een 7 hebben als eindcijfer. - Ze moet minstens 2 veulens ter wereld hebben gebracht. - En minstens een 'platzierüng' (in Nederland een winstpunt) hebben behaald in het M dressur (in Nederland in het Z2)
Mogelijkheid 2: - De merrie moet bij de beoordeling van het exterieur minstens een 7 hebben als eindcijfer. - De merrie moet 3 nakomelingen hebben die of goedgekeurd zijn als dekhengst, of een verbandspremie, staatspremie of elite predikaat hebben óf minimaal 3 platzierüngen hebben in het L dressur (in Nederland M1/M2).
GP-Programm In 2005 werd bij het Trakehner Verband het GP-Programm (Gezielte Paarung) ontwikkeld. In dit programma krijgen merries die aan bepaalde eisen voldoen de status GP-merrie. Het is een eer als een merrie deze status heeft, want ook dit is alleen voor merries die iets bijzonders hebben bereikt. Als een merrie met deze status gedekt moet worden, heb je de mogelijkheid om contact op te nemen met de fokkerijleider. Hier wordt dan mee doorgenomen wat de mindere punten zijn van de merrie en wat er verbeterd kan worden. De fokkerijleider gaat vervolgens op zoek naar een paar hengsten die goed bij de merrie passen. Als eigenaar van de merrie kun je vervolgens een keuze maken uit deze hengsten. Het veulen wat vervolgens uit deze combinatie geboren wordt, krijgt dan ook de status GP-veulen.
De hengstenselectie
De selectie
Een Trakehnerhengst kun je op twee verschillende keuringen voorstellen: op de Trakehner Hengstmarkt in Neumünster en op de nakeuring. Voor de Hengstmarkt in Neumünster moeten de hengsten een selectie lopen. Deze selecties vinden in de maanden juni, juli en augustus plaats. De hengsten hebben dan een leeftijd van pas 2 jaar. Tijdens deze selectie moeten de hengsten stappen en draven op het steen, vrijbewegen en vrijspringen. Daarnaast moeten ze aan röntgenologische eisen voldoen en ze moeten niet beslagen zijn. De hengsten die groen licht krijgen van de jury mogen in de maand oktober naar Neumünster komen. Hier is een driedaags programma voor de hengsten samengesteld, de vierde dag worden de goedgekeurde hengsten bekend gemaakt en is de veiling. Ook voor merries, veulens en rijpaarden.
De eerste dag, een donderdag, worden de hengsten gemeten en worden ze op straat beoordeeld op exterieur, regelmaat en fundament. Op de vrijdag is in de ochtend het vrijspringen en 's middags worden de hengsten aan de hand voorgesteld op het zand. Op de zaterdag is het vrijbewegen, het laatste onderdeel voor de hengsten. Aan de hand van deze dagen kiest de jury welke hengsten worden goedgekeurd en welke niet. Op de zondag wordt dus bekend gemaakt welke hengsten goedgekeurd zijn, en natuurlijk worden de Sieger, de Reservesieger, de Zweite Reservesieger en de Premiehengsten bekend gemaakt.
Voor de nakeuring hoeven hengsten geen selectie te lopen, deze keuring is eigenlijk voor de hengsten die door bepaalde redenen niet deel konden nemen aan de keuring in Neumünster. De nakeuring gaat in twee dagen. De eerste dag is het meten, het op de straat draven en het vrijspringen en vrijbewegen. De tweede dag worden de hengsten aan de hand voorgesteld in de driehoek. Tevens wordt deze dag bekend gemaakt welke hengsten goedgekeurd zijn. Een kampioen wordt niet gekozen. De nakeuring is tevens voor oudere hengsten die al een opvallende prestatie in de sport hebben geleverd of een goede 30- of 70-dagen test hebben afgelegd.
De hengstenleistungsprufung
Alle hengsten die goedgekeurd worden zijn verplicht een Hengstenleistungsprüfung te lopen, anders mogen ze niet dekken. De 30-dagen test is verplicht. De hengsten komen hierbij 30 dagen lang op een stal te staan waar ze overal op worden getraind. Dit houdt in vrijbewegen, vrijspringen, rijden, springen onder de man, crossen en de hengsten worden beoordeeld op karakter en stalgedrag. Deze test is erg zwaar voor de hengsten, maar wanneer ze deze voldoende voltooid hebben kunnen ze zonder problemen aan het dekseizoen beginnen.
Invloed van de Trakehnerhengsten binnen het KWPN
De Trakehners zijn van grote invloed binnen het KWPN. De van oorsprong Holsteiner hengst Amor is een kleinzoon van de Trakehnerhengst Heristal. Amor heeft ongekend veel goede paarden bij het KWPN voortgebracht. Ook topverervers Marco Polo en Doruto zijn volbloed Trakehners. Zij brachten onder andere de KWPN Grand Prix dressuurpaarden Ideaal (gereden door Gonnelien Rothenberger) en Olympic Barbria (gereden door Tineke Bartels en dochter Imke Schellekens-Bartels).
De Trakehnerhengst Gribaldi wordt in de Nederlandse fokkerij veel gebruikt, maar vreemd genoeg zien fokkers hem als KWPN hengst. Gribaldi brengt nakomelingen voort die juist een enorme aanleg voor piaffe en passage hebben en over een enorme dosis losheid beschikken: typisch eigenschappen van de Trakehner. Directe nakomelingen van hem zijn onder andere Sisther de Jeu (Grand Prix dressuur met Edward Gal), Painted Black (Grand Prix dressuur met Anky van Grunsven en de helaas veel te vroeg overleden Pasternak (Grand Prix dressuur met Coby van Baalen). Ook de Europees Kampioen van 2009, Moorlands Totilas (gereden door Edward Gal) is een zoon van Gribaldi.
KWPN-merrie Exquis Nadine, die onder Hans-Peter Minderhoud deelnam aan de Olympische Spelen van 2008 in Hong Kong, is een dochter van Trakehnerhengst Partout. Hoewel Partout nooit officieel werd goedgekeurd of erkend bij het KWPN, bracht hij bij dit stamboek talloze nakomelingen. Meer dan 50% van zijn zonen en dochters komt uit in de sport. Hengstenhouder Joop van Uytert herkende de kracht en techniek in het achterbeen bij KWPN hengst United: dezelfde kracht en techniek die grootvader Partout in zijn manier van bewegen had.
De Kampioen van het Wereldkampioenschap voor 6-jarige dressuurpaarden, Westpoint (gereden door Emmelie Scholtens), is een kleinzoon van de Trakehnerhengst Michelangelo. Deze is ook de grootvader van de goedgekeurde dekhengst UB40.
Foto's
- Trakehners
St.Pr.u.Pr.St. Feuertanz met Valesca Pieters
Een voskleurige Trakehner
Trakehnerhengst E.H. Gribaldi met Edward Gal
Trakehnerhengst E.H. Partout met Anky van Grunsven
Trakehnerhengst Schönglanz met Marjolein Burgers
