Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!

Hormoon

Uit Bokt
(Doorverwezen vanaf Testosteron)

Een in het lichaam gevormde chemische stof (aminozuur, eiwit of steroïd) die zich via het bloed verspreidt en de bijbehorende doelorganen stimuleert of inhibeert.

Het woord hormoon komt van het Griekse woord “hormân” wat “aandrijfstoffen” betekent.

Voor een overzicht van de belangrijkste hormonen klik je hier.


Vorming van hormonen

Hormonen worden gevormd door het zogenaamde endocrien systeem dat bestaat uit een aantal hormoonafscheidende klieren en organen:

Hoe het hormoon precies gevormd wordt en wanneer een bepaalde klier een hormoon gaat produceren verschilt sterk per soort hormoon en per klier.

Soorten hormonen

Je kunt hormonen op verschillende manieren onderverdelen in groepen. Bijvoorbeeld aan de hand van de afstand tussen de plaats waar ze inwerken en de plaats waar ze geproduceerd worden. Een andere manier van indeling is aan de hand van hun doelwit-orgaan en hun functie.

Indeling op basis van doelwit-orgaan

  • corticaal hormoon: hormoon van de bijnierschors (corticosteroïd)
  • gastroïntestinaal hormoon, ook wel enterohormoon genoemd: regulerende invloed op de werking van het maag-darmkanaal
  • groeihormoon: effect op de groei
  • weefselhormoon: op veel plaatsen in het lichaam geproduceerd
  • geslachtshormoon: beïnvloedt de geslachtskenmerken. Bijvoorbeeld:
    • Progesteron: Hormoon gevormd door het corpus luteum (geel lichaam), onder invloed waarvan het baarmoederslijmvlies geschikt wordt gemaakt voor de innesteling van het jonge embryo. Tijdens de dracht wordt er veel progesteron gevormd door de placenta.
    • Testosteron: Mannelijk hormoon, de voornaamste androgene (= mannelijke kenmerken veroorzakend) stof.
    • oestrogenen: Houdt de vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken in stand en ontwikkelt deze.

Indeling op basis van afstand

  • Autocriene hormonen werken in op dezelfde cellen als waardoor ze geproduceerd worden.
  • Paracriene hormonen werken in op cellen die vlak naast de hormooonproducerende cellen liggen.
  • Endocriene hormonen werken in op cellen op een heel andere plaats in het lichaam dan waar ze geproduceerd worden.

Functie en werking

Hormonen hebben een specifieke invloed op organen en weefsels van het lichaam, zij sturen het aanzetten tot en afremmen van organen en weefsels. Daarnaast heeft een kleine hoeveelheid hormoon een grote invloed op het betreffende orgaan of weefsel. De werking van hormonen speelt zich af celniveau.

Hormonen worden door het lichaam vervoerd via de bloedsomloop en uiteindelijk in de lever afgebroken. Hormonen werken gericht op doelwit-organen terwijl andere organen niet door hetzelfde hormoon gestimuleerd worden.

Hormonen worden door de verschillende klieren uitgescheiden maar het regelen van de uitscheiding van de verschillende hormonen is erg ingewikkeld. Zowel het endocriene systeem als het zenuwstelsel werken hiervoor samen. Als gevolg van deze nauwe samenwerking beïnvloeden de verschillende hormonen de groei, de stofwisseling, gedrag en karakter en zorgen voor een harmonische samenwerking van diverse organen.

De belangrijkste trigger voor hormonen is de stofwisseling. Veranderingen in de stofwisseling zorgen voor veranderingen in de organen en daarop reageert het endocriene systeem door de hoeveelheid af te scheiden hormoon aan te passen.

Algemene kenmerken

  • Hormonen worden geproduceerd als reactie op een prikkel.
  • Hormonen zijn in kleine hoeveelheid in het bloed aanwezig en zijn vaak gebonden aan eiwitmoleculen met een transportfunctie .
  • Hormonen beïnvloeden de stofwisseling, dit gebeurt door bepaalde processen in doelwit-organen op gang te brengen, te versnellen of af te remmen.
  • Slechts een kleine hoeveelheid hormonen kan een groot effect veroorzaken.
  • Er worden constant nieuwe hormonen aangemaakt, de afvoer gebeurt via de lever of de nieren.
  • Eenzelfde hormoon kan in verschillende organen een andere werking hebben. In de organen bevinden zich receptoren die voor een bepaald hormoon gevoelig zijn, door reactie met deze receptoren activeert of remt het hormoon de werking in het orgaan.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

  • http://www.stamcel.org
  • Diergeneeskundig Memorandum – De endocrinologie van het paard, December 2005 – uitgegeven door St. Diergeneeskundig Memorandum, Auteurs: J.H. vd Kolk, P.A.J. Brama, T.A.E. Stout
  • Cursus Biochemie van de huisdieren II, versie 2008-2009 door Prof. D. Knapen, Universiteit Antwerpen