Mirandese ezel

Mirandese ezel


Stokmaat:	minimaal 1,20 meter, ideaal 1,35 meter
Kleur:	donkerbruin
Land van herkomst:	Portugal
Link naar stamboek:	http://www.aepga.pt

De Mirandese ezel is een oud inheems Portugees ezelras dat vrijwel uitsluitend voorkomt in de armste en meest onherbergzame bergstreek van de provincie Trás-as-Montes tegen de Spaanse grens in het noord-oosten van Portugal. Dit ezelras is vernoemd naar de plaats Miranda do Douro en behoort tot de grote ezelrassen. Het toont grote gelijkenis met de Franse Poitou-ezel en de minder bekende Spaanse Zamorano-Leonés ezel. Hij komt voornamelijk voor in de gemeentes Bragança, Miranda do Douro, Vimioso, en Mogadouro.

Algemene gegevens over ezels: Ezels leven ongeveer 15 jaar in het wild en worden 30/35 jaar oud als gezelschapsdier. Ze worden als volwassen gezien als ze ongeveer 4 jaar zijn. Ze worden te oud om nog goed te werken geacht als ze rond de 20 zijn. Het gewicht van een volwassen ezel varieert van 100 tot 400 kilo en hun schofthoogte tussen de 80 centimeter en 1,50 meter.

Geschiedenis

In Portugal werden de ezels, ondanks hun enorm belangrijke rol op het platteland, door de eeuwen heen nooit belangrijk genoeg gevonden om te beschermen of verbeteren, omdat ze slechts als een soort arme neef van het paard werden gezien. Om verschillende redenen zijn er haast geen documenten die ook maar iets loslaten over ezels, waardoor het bijna onmogelijk is om te achterhalen hoe de rassen, met name de Mirandese ezel, tot stand zijn gekomen. In 1999 is er een onderzoek ingesteld door het Parque Natural do Douro Internacional, naar de ezels in de grensstreek die valt in het reservaat. In het rapport daarvan wordt genoemd dat een groep van deze dieren met name voorkomen in de gemeente Miranda do Douro en een deel van de gemeente Mogadouro (Mirandese Hoogvlakte). Deze dieren toonden uniforme eigenschappen die lijken op die van het Zamorana-Leonesa ezelras, voortkomend uit de Europese ezelstam. De andere ezelstam is de Afrikaanse. Alle hedendaagse ezelrassen zijn terug te voeren naar die twee stammen.

De conclusie van het onderzoek is dat er voorwaarden en interesse van de lokale bevolking waren om een eigen ras te fokken. Er bestaat al tientallen jaren in dit gebied een groep dieren met eigen kenmerken, die zich onderscheidt van andere rassen. Door de slechte bereikbaarheid van het gebied zijn die kenmerken goed bewaard gebleven. De selectie gebeurde zonder besturing of steun van instituten naar inzicht en noden van de bevolking van die regio.

Exterieur

De vacht is donkerbruin met lichtere gradaties in de flank en aan de onderkant van het lichaam.
Lang en dik haar.
Grote oren, breed aan de basis en afgerond aan de uiteinden, met weelderig haar bedekt.
Flink hoofd.
Korte neus met grauw uiteinde.
Dikke lippen.
Grauwe rand om de ogen.
Korte, dikke nek.
Brede borst.
Stokmaat hoger dan 1,20m , ideaalmaat 1,35 m.
Robuust exterieur met grote hoeven.

Karakter

De Mirandese ezel is uitzonderlijk zachtaardig en mak.

Gebruik

De Mirandese ezel wordt gebruikt door keuterboeren in enkel- of tweespan, als lastdier en als vervoersmiddel. Het voordeel van de ezel voor de boer is dat ze niet de bodem aanstampen omdat ze redelijk licht van gewicht zijn. Ze kunnen ook dichter langs de geplante groenten en granen zonder ze te beschadigen. Tegenwoordig is de Mirandese ezel nog steeds hét antwoord op vervoer van personen, voer aan vee uitdelen - op de rug vervoerd-, ploegen, zaaien en oogsten, vervoer van druiven bij de druivenpluk en om terreinen te controleren. Ze hebben ook de belangrijke functie van gezelschapsdier en zijn soms de enige reden voor een oudere om het huis te verlaten, omdat ze de ezelin moeten laten grazen (de meesten hebben ezelinnen). Dit laten grazen doen ze zoals een herder zijn schapen laat grazen, oftewel gewoon los, vaak in groepen. De eigenaren kunnen dan op een muurtje de dingen van de dag bespreken. Verder wordt de Mirandese ezel gebruikt als rijdier en voor therapie. Detail: Ze worden altijd bitloos gebruikt, meestal met een typisch ezelhalster.

De Mirandese ezel wordt ook gebruikt voor de volgende producten:

Vlees. Zijn vlees wordt als taai gezien, hoewel die mening niet unaniem is. Het wordt zo gegeten of in worst.
Melk. Met name de cosmetische- en voedingsindustrie gebruiken ezelinnenmelk. De dokters schreven het zelfs voor als moeders geen borstvoeding konden geven omdat het er op moedermelk lijkt. Het is een dikke en zoete melk. Het is goed voor de huid, men gebruikt het in wondzalf en voor huidziekten.
Huid. De taaie en elastische huid wordt vooral gebruikt voor het maken van schoenen, trommels en (akte)tassesn.

Het ecologische belang van de ezel in het gebied

De uitwerpselen van de ezel, gemengd met het stro uit stallen is een uitstekende bemesting voor de groenten -vooral paprika, ui en knoflook, die men in het gebied verbouwd. De mest wordt tevens gebruikt voor de kweek van bloemen en champignons. Door deze mest te gebruiken kan men kunstmest achterwege laten waardoor de landbouw meer ecologisch is. De ezels voorkomen ook wildgroei van onkruid en bosjes die het landschap lelijk maken en het makkelijk maken voor bosbranden om meer om zich heen te vreten.

De ezels grazen, wat belangrijk is voor de weitjes en landjes die anders erg zouden verwilderen. Deze weitjes en landjes zijn ommuurd met muurtjes van gestapelde stenen en het behoud van die muurtjes is zeer belangrijk omdat daartegen en op inheemse plantjes groeien, die soms zelfs alleen in dat gebied van Portugal voorkomen. De muurtjes zijn ook van belang voor behoud van locale fauna, omdat ze bescherming bieden en broedgebied zijn van diverse diersoorten die plagen voor de landbouw onderdrukken. De belangrijke rol van de ezel houdt niet op bij de dood. De kadavers van de ezels (evenals van paarden en pony's) worden, na keuring door een dierenarts, vervoerd naar een van de voederplekken voor gieren in het Parque Natural do Douro Internacional (Internationale Natuurpark van de Douro), waar ze als voedsel dienen voor de Aasgier (Neophron percnopterus), en de Vale gier (Gyps fulvus) die in dit reservaat leven. De dierenarts bepaalt of het dier geschikt is om gegeten te worden door andere dieren zonder dat het schade aanricht. In het reservaat is het voor de vogels lastig om genoeg voedsel te vinden en de kadavers van de ezels (en paarden en pony's) hebben de nobele en belangrijke functie om ze te helpen overleven.

Bedreigd met uitsterven

Zoals bijna alle ezelrassen van Europa wordt ook de Mirandese ezel is met uitsterven bedreigd. Dit komt met name door de mechanisatie, waardoor tradities verdwenen zijn. In de regio Trás-os-Montes komt daarbij dat er flink geëmigreerd is (voor werk) naar andere landen, met name naar Frankrijk, in de jaren '60. Dit zorgde voor een plotselinge veroudering van de bevolking. De gemiddelde leeftijd ligt tegenwoordig heel hoog. De bevolking is te oud om een ezel te verzorgen en te gebruiken op het land. Daarbij komen factoren als gevorderde leeftijd van de ezels waardoor ze minder vruchtbaar zijn, de zeldzaamheid van hengsten, omdat die minder mak zijn en dus lastiger om mee te werken dan gecastreerden; problemen met transport naar dekstations/plekken; en tot slot vermenging van ezelrassen, waardoor ze hun raskenmerken verliezen en de specifieke soort verloren gaat.

Deze factoren tezamen zorgen voor een neergaand aantal van het Raça Asinina de Miranda oftewel de Mirandese ezel.

Behoud van het ras

Om het ras te behouden is er een stichting opgericht (de Associação para o Estudo e Protecção do Gado Asinino = AEPGA) die onder andere de ezel inzet voor ecotoerisme. Ze worden gebruikt voor een- en meerdaagse tochten (in de categorieën makkelijk, redelijk zwaar en zwaar) door de ongerepte natuur. De groepen zijn niet groter dan 16 personen en er wordt 1 ezel op 1 tot 3 personen gebruikt. Er gaan ervaren burriqueiros (=ezeldrijvers) en gidsen mee. Daarnaast worden er jaarlijks door de stichting in de bergdorpen rond Miranda do Douro festiviteiten georganiseerd waarin ze defileren in hun hoedanigheid als werk-ezel, of als voorbeeld van hun ras, en er spellen zijn als snipperjacht (speurtocht) en ezel gymkhanas, waaraan jong en oud meedoet. Het is niet ongewoon om een tachtigjarige vrouwtje het parcours succevol te zien afleggen met een ezel. Deze evenementen hebben altijd een enorme opkomst en indrukken ervan worden op de nationale televisie getoond. De stichting heeft drie centra waar ze ezels houden. Het is mogelijk om het werk van de stichting te steunen met donaties en financiële adoptie van een ezel.

De Mirandese ezel is een van de rassen verbonden aan het project Equisave, dat in het leven is geroepen om paarden-, pony- en ezelrassen die met uitsterven bedreigd worden, te behouden. De complete rassenlijst: De Pottok; de Connemara; de Kerry bog pony; het Iers trekpaard; De Exmoor pony; De Poitou-ezel; De Landês pony; De Asturcón; Het Galicische paard (Caballo Galego); De Zomorano-Leonés; De Mirandese ezel; De Garrano en de Sorraia.