Krachtvoer

Onder krachtvoer wordt paardenvoeding verstaan met een veel hogere voedingswaarde dan ruwvoer. Hieronder vallen bijvoorbeeld brokken, granen en muesli's. Krachtvoer kan daarom als aanvulling dienen voor extra energie en voedingsstoffen.

Algemeen

De hoeveelheid en soort krachtvoer die paarden nodig hebben is afhankelijk van onder andere het ras, de arbeid die ze moeten verrichten en de omstandigheden waarin ze gehouden worden. Ook zijn er behoorlijke individuele verschillen.

Sobere ponyrassen hebben over het algemeen maar weinig extra energie nodig. Wel kan de voeding worden aangevuld met speciale vitaminen- en mineralen-koeken om een tekort te voorkomen. Naarmate de paarden meer arbeid moeten kunnen verrichten wordt hun energiebehoefte ook groter en zal de hoeveelheid en soort krachtvoer worden aangepast.

Het belangrijkste uitgangspunt bij de voeding is dat het paard goed in conditie komt zonder overvoerd te worden. Te weinig voedingsstoffen leiden tot een te mager en lusteloos paard dat niet in staat is het werk in goede gezondheid vol te houden, bij te veel krachtvoer kan een paard teveel energie krijgen ('heet' worden), te zwaar worden of gezondheidsproblemen krijgen. Het is dan ook belangrijk om per paard uit te zoeken wat de juiste hoeveelheid voer is.

Let op

Voeren van een paard moet altijd gebeuren door goed naar het paard te kijken, zowel naar de ribben (deze mogen niet te zien zijn, maar moeten wel te voelen zijn) als naar het gedrag. Voeren kan nooit enkel gedaan worden door schema's. Wanneer een paard onverklaarbaar mager, dik, sloom of actief is, dan doe je er verstandig aan om een dierenarts te consulteren

De wetenschappelijke benadering van krachtvoer

Waarom liever geen krachtvoer (suikers)?

Suikers (zetmeel valt onder suikers) zijn een belangrijke energiebron en worden gevonden in granen (muesli’s) en andere krachtvoeders. Over het algemeen krijgen paarden een tot twee keer per dag een relatief grote portie krachtvoer te eten. Wanneer deze portie teveel ineens is voor het betreffende dier gebeurt er dit: om zetmeel te verteren heeft het paard meer micro-organismen nodig dan dat deze heeft. De micro-organismen die het paard heeft om ruwvoer te verteren kunnen hiervoor niet gebruikt. Deze worden beschadigd waardoor het ruwvoer niet goed meer kan worden verteerd. In plaats daarvan worden er micro-organismen aangemaakt die alleen zetmeel en dus geen ruwvoer kunnen verteren. De micro-organismen die zorgen voor de vertering van ruwvoer zorgen ook voor de vitaminen die een paard nodig heeft. Door de komst van de micro-organismen van zetmeel zijn de micro-organismen voor de vertering van ruwvoer dus beschadigd en in aantallen verminderd. Hierdoor moet het paard dus de vitamines voortaan halen uit het krachtvoer. Hierdoor moet er dus steeds meer krachtvoer worden gegeven wat weer maagproblemen kan opleveren. Dit proces kan echter ook weer omgedraaid worden maar het duurt wel een tijd voordat het paard hier weer op ingesteld is.

Ook eiwit kan energie leveren. Dit is echter niet aan te bevelen hiervoor omdat het rendement laag is.

Wat is 'teveel' krachtvoer?

Teveel krachtvoer per portie per paard is wanneer een portie krachtvoer/granen meer is dan 0,4% van het lichaamsgewicht van het betreffende paard. Er zijn echter ook voeders die bij afbraak 2 keer zoveel energie leveren dan de standaard granen. In dat geval is teveel krachtvoer dus al als 0,2% van het lichaamsgewicht van het dier in een keer aan krachtvoer gegeven wordt.

Effecten die kunnen ontstaan bij het voeren van (te veel) krachtvoer

Uit onderzoek is gebleken dat de kans op koliek 4,5 keer wordt vergroot wanneer paarden dagelijks 2,5 tot 5 kilo granen (suikers) te eten krijgen. Ook kan te veel krachtvoer de oorzaak zijn van diarree owv een te snelle fermentatie in de darmen. Een oorzaak van hoefbevangenheid kan een teveel aan krachtvoer zijn. Ook maandagziekte kan een gevolg zijn van teveel krachtvoer (suikers).

Verder kan (veel) krachtvoer en te weinig ruwvoer ervoor zorgen dat paarden maagzweren krijgen. Dit gebeurt zo: Paarden hebben een bepaalde PH-waarde in hun maag. De PH waarde geeft de mate van zuurheid aan. Deze zuurgraad kan in de paardenmaag variëren van 1,5 tot 7. 1,5 is heel zuur (agressief) en 7 is neutraal. Doordat er in de paardenmaag maagzuur en pepsine wordt aangemaakt, heeft de maag een lage PH- waarde. Dit zuur tast de maagwand aan en wanneer dit zuur de maag voor langere tijd aan kan tasten, kan er een maagzweer ontstaan. Om dit te voorkomen, moet de PH-waarde van de maag zoveel mogelijk worden verhoogd. De PH-waarde wordt steeds hoger naarmate het paard meer speeksel doorslikt want speeksel heeft namelijk een hoge PH-waarde. Hoe langer een paard moet kauwen op zijn eten, hoe meer speeksel hij aanmaakt. Op een kilo hooi kauwt een paard gemiddeld zo'n 40 minuten. In deze periode wordt 3 tot 3,5 kilo speeksel geproduceerd. Bij krachtvoer hoeft een paard slechts 10 minuten te kauwen om één kilo te kunnen opeten. Het paard maakt dan ook maar 1 kg speeksel aan om het voer te kunnen doorslikken. Dus, doordat een paard minder lang hoeft te kauwen op krachtvoer dan op ruwvoer heeft een paard dat niet de beschikking heeft tot onbeperkt ruwvoer gemiddeld een hogere PH-waarde dan een paard dat dit wel heeft. Het eerste paard heeft dan dus ook een grotere kans op een maagzweer.

Krachtvoer: alleen als het echt nodig is

Wanneer het dier onvoldoende energie haalt uit het ruwvoer en daardoor krachtvoer of supplementen nodig heeft, kan onder andere hiervoor worden gekozen: Plantaardige olie, zoals zonnebloemolie of lijnzaadolie: dit is circa drie keer zo energierijk als koolhydraten en kan daarom als extra energiebron in beperkte mate gebruikt worden.

Er moet dus bij paardenvoeding zoveel mogelijk worden uitgegaan van het natuurlijke eetpatroon van het paard. Maar het paard van tegenwoordig moet soms meer arbeid verrichten dan de paarden in de natuur. Ook kan een paard ziek zijn, waardoor het veel energie verbruikt. In dat geval, is het soms toch nodig om wat krachtvoer te verstrekken. Belangrijk hierbij is dat er gelet wordt op de hoeveelheid suiker en zetmeel in de brok. Bij veel broksoorten ligt dit vaak op 30% of hoger. Het beste voor het paard is dus om zo min mogelijk suiker en zetmeel in de voeding te hebben. Er bestaan ook krachtvoeders met een relatief laag percentage suiker en zetmeel.

De afkickperiode

Krachtvoer is dus een voer dat niet in dergelijke hoeveelheden en in dergelijke samenstelling in de natuur door wilde paarden wordt gegeten. Een gevolg daarvan is is dat het spijsverteringsstelsel van het paard hierop onvoldoende is ingespeeld waardoor het spijsverteringsstelsel zich moet aanpassen. Deze aanpassing is eigenlijk niet of onvoldoende mogelijk. Vergelijk het met fastfood voor mensen. Er zijn mensen die het dagelijks eten, het heerlijk vinden en er geen hinder van lijken te ondervinden. Pas na jaren wordt duidelijk dat men dikker is geworden, minder energie heeft en kwaaltjes krijgt. Wanneer er dan wordt omgeschakeld naar puur en alleen gezonde voeding moet men eerst door een afkickperiode. Mensen voelen zich beroerd, zien er vaak wat slechter uit en snakken naar hun fastfood en suiker. Wanneer er dan echter toch wordt volgehouden met het eten van de gezonde voeding, zal na een tijdje (bij mensen is dit meestal enkele weken) de drang naar suiker en fastfood afnemen, krijgen deze mensen meer energie, voelen zich vaak vrolijker en raken hun overtollige vet en afvalstoffen kwijt.

Zo moet men ook naar het krachtvoer voor paarden kijken. Veel paarden lijken het goed te doen op hun krachtvoer en wanneer er minder krachtvoer wordt gegeven dan ze gewend zijn, gaan ze er minder gezond uitzien. Dit is dus het begin van de afkickperiode. Helaas kan de afkickperiode bij paarden wat langer duren dan bij mensen. Deze periode verschilt per paard, soms duurt het weken, soms maanden en soms wel een jaar. Dit hangt er natuurlijk ook vanaf hoe ver het oude dieet verwijderd was van de gezondere, natuurlijke voeding.

Bij sommige paardenvoederfabrikanten kan er door consumenten ook om een voedingsadvies worden gevraagd. Belangrijk hierbij is om niet blind op dit advies af te gaan omdat deze fabrikanten marketingtechnisch zoveel mogelijk willen verkopen en daarom vaak teveel van hun product adviseren. Het beste is dan ook om een voedingsadvies op te stellen samen met uw dierenarts.

Alternatieven voor krachtvoer

De conclusie die kan worden getrokken is dat het paard dus het beste onbeperkt ruwvoer te eten kan krijgen. Is dit ruwvoer niet voldoende, dan kan er het beste gekeken worden naar alternatieven voor het huidige krachtvoer. Deze alternatieven zijn: - het geven van olie (zonnebloemolie of lijnzaadolie); - het geven van ongemelasseerde bietenpulp

Mocht er, naast het eventueel geven van voedingssupplementen bij deze voeding, nog een tekort aan energie aanwezig zijn bij het paard, dan is krachtvoer een optie.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Food for Thougt: Digestive Health http://www.thehorse.com/ViewArticle.aspx?ID=9277
• http://www.ivis.org/advances/Ralston/hoffman/IVIS.pdf
• http://www.thehorse.com/viewarticle.aspx?id=11809
• www.paardnatuurlijk.nl
• Syllabus Christelijke Agrarische Hogeschool te Dronten
• http://www.pv.wageningen-ur.nl/producte ... eulens.pdf

De neutraliteit van dit artikel is betwist.