Hoe zadel passen

Hoe vind je een goed passend zadel voor je paard. Er komen de laatste tijd steeds meer zadelpassers en verkopers bij, maar de echt goede zadelmakers worden steeds zeldzamer. Wat kun je zelf al zien en doen, waar moet je op letten om te zien of je zadel past? Een professionele zadelmaker of zadelpasser zal met al deze punten rekening houden en zal ook goed letten op de wensen en eisen van zowel ruiter als paard.

Een slecht passend zadel

Heel veel mensen rijden bewust of onbewust met een zadel dat niet optimaal past op het paard. In veel maneges wordt jarenlang gewerkt met dezelfde zadels. Als er een paard overlijdt of verkocht wordt krijgt zijn opvolger het zadel opgelegd. Als dit niet goed past wordt er in het beste geval een dikke deken onder gelegd om te voorkomen dat het paard wonden krijgt. Ook veel dressuur- of springruiters kopen 1 of enkele zadels waar zij zelf goed op kunnen zitten en leggen dat zelfde zadel op alle paarden die ze rijden. En dan zijn er nog de ruiter die op lager niveau in de sport, of recreatief rijden. Zij geven vaak veel geld uit aan een goed passend zadel waarna ze er een mooie dikke pad, een gelpad en een bontje onder leggen. Al deze dingen maken de ruimte onder het zadel kleiner waardoor de pasvorm niet meer geschikt is voor het paard.

Gevolgen

Paarden die gereden worden met een slecht passend zadel kunnen fysieke problemen krijgen. Het meest opvallend zijn natuurlijk wonden die later leiden tot littekens en witte haren op de plaats waar het zadel ligt. In minder ernstige gevallen kunnen er lichte zwellingen te zien zijn op de plaatsen waar het zadel drukking of wrijving veroorzaakt. Als het zadel te nauw is zal het in de regio rond de schouder op de spieren drukken. Dit kan leiden tot atrofie van de spieren in dat gebied. Vlak achter het schouderblad zie je dan een typische indeuking die ook wel bekende staat als de 'KWPN kuiltjes' omdat dit heel vaak bij KWPNers voorkomt.

Een paard met een slecht passend zadel kan ook gedragsproblemen ontwikkelen. Het dier gaat bijvoorbeeld bijten bij het opzadelen of aansingelen, of wil niet stil staan met opstappen. Ook bokken en steigeren tijdens het rijden kunnen het gevolg zijn van pijn door een slecht passend zadel. Ook in de training van het paard kunnen problemen ontstaan. Door de atrofie van de spieren in de schouderregio is het paard minder in staat om zijn voorbenen uit te strekken in de uitgestrekte draf. De mogelijkheid tot lengtebuiging kan ook erg beperkt worden als het zadel te lang is of de kamer te nauw. Als het paard pijn in zijn rug heeft zal hij zijn rug minder willen opbollen waardoor hij de ruiter minder goed draagt en ook minder makkelijk nageeflijk te rijden zal zijn.

Tijdens het paardrijden is het heel belangrijk om in balans op je paard te zitten en je paard zo min mogelijk te hinderen in zijn bewegingen. Een slecht passend zadel zal het paard wel hinderen in de bewegingen. Het zadel hoort zo op het paard te liggen dat de ruiter bijna automatisch in het diepste punt van het zadel komt te zitten. Als het zadel niet goed ligt zal de ruiter niet in het diepste gedeelte kunnen zitten en raakt daardoor uit balans. Het paard wordt dan nog extra gehinderd door het gewicht van de ruiter.

Een goed passend zadel

Een zadel dat goed past start altijd met de juiste pasvorm van de boom. Het is heel belangrijk dat de boom van het zadel dezelfde vorm heeft als de rug van het paard. De boom zal dan overal mooi aansluiten aan de rug en dus de druk van het gewicht van de ruiter verdelen over een zo groot mogelijk oppervlak op de rug. Delen van de boom waar je speciaal op moet letten zijn de breedte van de voorboom en de vorm van de side bars. De voorboom mag niet te smal zijn, want dan drukt het zadel teveel op de spieren aan beide zijden van de wervelkolom. Hij mag echter ook niet te breed zijn, want dan zakt het zadel te diep en kan de voorste rand van de kamer de schoft raken. De side bars moeten parallel liggen (of binnen 10% van de parallel) aan rug van het paard (dus niet de aan de schouder). Als aan deze voorwaarden voldaan is zal de druk onder de side bars op alle plaatsen gelijk zijn en wordt de druk mooi verdeeld over de rug van het paard. Als de boom op bepaalde plaatsen losser ligt van de rug zal daar minder gewicht op komen en moet de rest van de rug dus meer gewicht dragen.

De ruimte tussen voorboom en schoft moet voldoende groot zijn. Hoeveel ruimte voldoende is is moeilijk aan te geven. Het zadel mag in elk geval nooit in contact komen met de schoft. Het zadel moet goed in balans op de rug liggen, waarbij het diepste deel van de zit het laagste punt is.

Het kanaal tussen de 2 kussens moet breed genoeg zijn om de ruggengraat helemaal vrij laten.

Het gewicht van de ruiter moet verdeeld worden over de volledige kussenpanelen. Als de boom te recht is raken dus kussens alleen aan de voor- en achterkant het paard, in het midden maakt het zadel geen contact met het paard. Dit wordt bruggen genoemd. Als de boom te rond is raakt alleen het middelste deel van de kussen het paard terwijl de voor- en achterkant vrij liggen. Dat wordt rocken genoemd, het zadel ligt daardoor zeer onstabiel. Zowel rocken als bruggen geeft een ongelijk verdeelde druk op de paardenrug en moet dus voorkomen worden.

Als een goede zadelpasser wil beoordelen of het huidige zadel van een bepaald paard goed past zal hij eerst naar het paard kijken. Hij beoordeelt de vorm en de conformatie van de rug zowel op het stilstaande paard als in beweging. Dit is nodig omdat de rug soms heel anders van vorm is in beweging dan op stand. Sommige paarden zullen bijvoorbeeld op stand een erg hoge schoft hebben terwijl ze in beweging een normale schoft hebben. Hierbij moet uiteraard rekening gehouden worden in de keuze van het zadel. Ook de bespiering van het paard in de rugstreek wordt beoordeeld. Hier kan men veel informatie uit halen. Als de hele rug mooi bespierd is, behalve het gebied vlak achter de schouder, dan is de kans groot dat het paard gereden wordt met een zadel dat vooraan te nauw is. Heb je te maken met een jong paard of een paard dat om een of andere reden al een tijdje weinig getraind wordt dan kan het dier heel weinig ontwikkelde rugspieren hebben. Een zadel dat nu dus perfect past zal over enkele maanden, als het paard zijn spieren meer ontwikkeld heeft totaal niet meer goed liggen. Tenslotte wordt er ook aan de rug gevoeld. Als de hele rug zacht is, zonder harde of pijnlijke plekken dan zal het zadel waar het paard nu mee gereden wordt waarschijnlijk goed passen.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Clinic zadel passen op de Universiteit Gent door Veerle de Meyer op 27-03-2012
• De zadelpasser: Met een goed zadel meer plezier, door Elsie Schoorel in Paard&leven, nummer 1 2012, bladzijde 66 en 67
• http://www.zadelmakerij-rispens.nl/zevenwaarheden.html

Bij dit artikel ontbreken afbeeldingen. We zijn specifiek op zoek naar: Foto's van verschillende stappen in het zadel passen Als je dit artikel aan wilt vullen kun je op bewerk klikken om je kennis aan dit artikel toe te voegen.