Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!
Gareeltuig
Een gareeltuig verdeelt de druk over de schouders van het paard, waardoor de trekkracht optimaal wordt benut. Het gareeltuig is niet verstelbaar in tegenstelling tot het verstelbare borsttuig. Hierdoor is het van uiterst belang dat het gareel precies moet passen en niet te klein mag zijn om drukking te voorkomen of te vermijden dat de luchtpijp afsluit. Afhankelijk van het soort werk wat het paard moet uitvoeren en het soort wagen je paard moet trekken, bepaal je wat voor een soort tuig je toepast. Wel moet je er rekening mee houden dat je een gareeltuig niet altijd met zwengen kunt gebruiken, vaak moeten hiervoor paddenstoelen op je wagen aanwezig zijn.
Onderdelen van het gareeltuig
- gareelkussen
- gareelbeugel
- leidselring
- bevestiging voor de korte trekkers
- trompethaak
- gareelriempje
Gareelbeugel
Deze bestaat uit twee helften, die in de speciale groeve van het gareel wordt gelegd. De onderkant wordt verbonden door de trompet en de bovenkant door het gareelriempje.
Leidselring
Hier worden de leidsels door geleid van af het menhoofdstel naar het schofttuig.
Bevestiging voor de korte trekkers
Hieraan worden de trekkers bevestigd door middel van strengkappen.
Trompethaak
Deze verbindt de gareelbeugels aan de onderkant. Aan de trompethaak kan de springriem worden bevestigd.
Gareelriempje
Deze verbindt de gareelbeugels aan de bovenkant. Dit riempje is van groot belang om het gareel bij elkaar te houden. Als dit breekt, dan valt het gareeltuig in twee delen uiteen met alle gevolgen van dien. Goed onderhouden is dan ook van groot belang.
Springriem
Dit is geen onderdeel van het gareel, maar wordt wel vrijwel altijd toegepast. De springriem voorkomt het naar boven “springen” van het gareel, wanneer een rijtuig achteruit gaat. Van belang is de juiste lengte, na te meten door een vlakke hand tussen de riem en de borst van het paard te leggen. De ene kant van de springriem wordt aan de trompethaak bevestigd, de andere kant door middel van een verstelbare lus aan de binnensingel van het schofttuig.
Materiaal
Het “Engelse” gareel is een handgemaakt product, opgevuld met stro, omkleed met lakleer en voorzien van RVS gareelbeugels. Omdat een gareeltuig handgemaakt en op maat van het paard wordt gemaakt, hierdoor werd het gareel van de werkpaarden mee verkocht met het paard.
Frans gareel
Dit is een combinatie tussen het "Engelse" gareel en een borsttuig. Uiterlijk lijkt het met het lakleer op een gareel en heeft ook dezelfde trekcomfort, maar de pasvorm is vriendelijker en het tuig is net als een borsttuig verstelbaar.
Haam
Een haam is de voorloper van het gareeltuig. Bij sommige aanspanningen wordt het nog gebruikt uit traditie of vanwege het soort werk dat een paard moet verzetten. De naam haam werd in oud Nederlands gebruikt voor houten halsband of juk. Dit onderdeel van het tuig werd ontworpen in de Middeleeuwen, waarbij destijds nog een touw in de vorm van een lus om de hals van het paard werd gelegd. Door de problemen die ontstonden met afknellingen, werden er experimenten gedaan met hout en ontstond de haam. Voor agrarische doeleinden zie je ze nog vaak in gebruik bij de zwaardere types paarden. De haam bestaat uit een houten frame, waarbij aan de binnenzijde zacht materiaal geplaatst kan zijn en soms aan de buitenkant met leer bedekt. Afhankelijk van het land of de provincie werd er gewerkt met kleuren en/of versiersels.
Foto's
- 'Haam'
Pecherons met haam
Franse haam
Gelderse haam
Limburgse haam
Bronnen, referenties en/of voetnoten
- Leren mennen voor het koetsiersbewijs
- http://www.hessink.nl
- M. Koenders wagenbouw
