Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!

Kudde

Uit Bokt
Leidende hengst

Een groep paarden die samen leven wordt een kudde genoemd. In het wilde leven bijna alle paarden in kuddes omdat dat veiliger is. In een kudde kun je namelijk samen je vijanden in de gaten houden, samen eten, samen drinken en samen slapen. Zo is er altijd wel iemand die een naderend roofdier op tijd opmerkt.


Leden van de kudde

Binnen een kudde heerst een rangorde: de dominantievolgorde binnen een groep dieren (wie is de baas, wie is de zwakste). Elk nieuw dier zal om zijn plaats moeten vechten. Een hengst zal altijd willen weten wie de baas is. De rangorde bepaalt ook in hoeverre de paarden in een groep aan de beurt komen wanneer er wordt bijgevoerd. De laagste in rang moet altijd wachten.

De alfa-merrie

De alfa-merrie is de belangrijkste merrie in de kudde. Zij bepaalt waar de kudde heen gaat en hoe lang ze daar blijven. Ze leidt de kudde naar plaatsen waar water of voedsel is en loopt dus steeds vooraan in de kudde. De alfa-merrie is meestal een oudere merrie die haar plaats verdient doordat ze vertrouwen en respect afdwingt bij de andere leden van de kudde. De oudere merrie weet door ervaring en instinct wanneer ze waar heen moet en de andere leden van de kudde zullen volgen. De alfa-merrie zal haar status niet verwerven doordat zij de sterkste is en er zal dus ook niet om gevochten worden.

De leidende hengst

Achterblijvers worden opgejaagd

De leidende hengst is de sterkste hengst in de kudde. Hij zal dus om zijn plaats moeten vechten met andere hengsten. De leidende hengst loopt achteraan de kudde, waar hij goed overzicht over de groep heeft. Hij houdt de groep bij elkaar door de achterste dieren op te drijven en hij beschermt de kudde. De leidende hengst heeft het recht om de merries te dekken als zij hengstig worden.

De volwassen merries

De overige volwassen merries hebben onderling een sterke rangorde waarin is bepaald wie er eerst mag eten en drinken. Vaak zijn de dieren onderling aan elkaar verwant.

De jonge dieren

De jonge dieren zullen tot een leeftijd van ongeveer 3 jaar bij de kudde blijven. De jonge hengsten zullen door de leidende hengst uit de kudde verjaagd worden zodra ze een bedreiging voor zijn positie gaan vormen. Het komt echter ook voor dat een onderdanige hengst niet zal proberen om de leider 'van zijn troon te stoten'. In dat geval mag hij bij de kudde blijven. Hij is dan, zoals dat heet, 'psychisch gecastreerd'. Zo'n hengst dekt niet en vertoont geen hengstengedrag. In feite gedraagt hij zich dus als een ruin. Een verstoten jonge hengst gaat alleen rondzwerven en sluit zich meestal aan bij een groep andere jonge hengsten waar ze een aantal jaar mee rondtrekken. In zulke groepen wordt er veel gespeeld en gevochten om technieken te oefenen en sterker te worden zodat de jonge hengsten uiteindelijk hun eigen kudde kunnen veroveren. De jonge merries blijven bij de kudde of worden door een andere hengst veroverd en komen dan terecht in een andere kudde.

Oude/zwakkere dieren

Als bepaalde leden van de kudde te oud worden om te kudde te kunnen volgen, of als ze zwak zijn door verwondingen, zullen de andere dieren hen in eerste instantie proberen te beschermen. Dat wordt enige tijd volgehouden, maar als blijkt dat het dier echt te zwak is en zich niet herstelt, zal het verstoten worden uit de kudde en is het ten dode opgeschreven.

Belang van de kudde

Groomen

Zoals gezegd is de kudde voor paarden in het wild erg belangrijk om te kunnen overleven. Een paard alleen is erg kwetsbaar en zal het meestal verliezen van de roofdieren in zijn omgeving. De meeste paarden in West-Europa worden beschermd door mensen en zijn daardoor dus niet meer afhankelijk van hun kudde. Wat wel erg belangrijk is voor onze paarden is het contact met soortgenoten. Sociaal contact is een van de basisbehoeften van een paard. Een paard voelt zich beter als hij soortgenoten kan zien, ruiken, besnuffelen en groomen.

De rangorde

Paarden communiceren met elkaar door middel van heel subtiele signalen. Ze wisselen zo heel veel informatie uit in korte tijd zonder daarbij geluid of grote bewegingen te maken. In het wild is dit een groot voordeel, want al te opzichtige communicatie tussen de leden van de kudde zou de aandacht van roofdieren kunnen trekken. De paarden bepalen hun onderlinge rangorde op basis van de informatie die ze van elkaar krijgen via die subtiele signalen. Daardoor is het voor mensen heel moeilijk om in te schatten welke rang een nieuw paard in de groep zal hebben.

Factoren die de rang van een bepaald dier kunnen beïnvloeden zijn geslacht, leeftijd, ervaring, gezondheid en karakter. Verder is er nog weinig bekend over hoe de rangorde in een kudde paarden precies bepaald wordt. Het is op dit moment dus ook erg moeilijk om iets aan de rangorde te veranderen.

Sommige mensen beweren dat de kleur van een paard van invloed is op zijn rang in de kudde, maar hierover zijn geen wetenschappelijke onderzoeken bekend.

De rangorde in een kudde is niet gelaagd; deze wordt dus niet bepaald van hoog naar laag, zoals veel mensen denken. De dominantieverhouding bij paarden verhoudt zich in een één op één relatie; zo kan paard A ranghoger zijn over paard B, paard B over paard C, maar paard C over paard A. Er is dus geen lijstje met welk paard op positie 1, 2 of 3 komt. Een paard bepaalt ten opzichte van elk ander paard dat hij tegenkomt of hij hoger of lager in rang is. Uiteindelijk is er altijd een paard dat in de onderlinge verhouding met elk ander paard als lagere uit de bus komt. Toch is dit paard niet zielig. Paarden accepteren de rangorde in een kudde heel gemakkelijk omdat ze geen wraakgevoelens kennen. Ze hebben ook geen ambitie om hoger op te komen en kunnen perfect tevreden zijn ook al hebben ze de allerlaagste rang. Niet elk paard is gemaakt om een hoge rang te hebben. Veel dieren zijn geboren volgers en voelen zich gelukkiger met een iets lagere rang, want de hoogste rang zijn brengt ook de verantwoordelijkheid voor de kudde met zich mee.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

  • Paard en leven, uitgave 1 2012, bladzijde 28 en 29
  • Social relationships in a herd of Sorraia horses: Part I. Correlates of social dominance and contexts of aggression, Heitor, F. et al., 2006