Influenza

Let op: Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij twijfel over de gezondheid van je paard altijd een dierenarts!

Influenza is een zeer besmettelijke virusinfectie bij paarden die de ademhalingswegen aantast. Het virus verspreidt zich via hoesten en neusuitvloeing, alsook via voedsel, water, emmers, kleding, dekens en andere voorwerpen die in aanraking komen met een besmet paard. Het virus komt erg veel voor, maar veroorzaakt nog weinig problemen omdat bijna alle paarden in onze streken gevaccineerd worden.

Etiologie of oorzaak

Er komen twee verschillende influenzavirussen voor bij het paard, namelijk H7N7 en H3N8. Het H3N8 virus blijkt zich sneller te verspreiden en veroorzaakt meer gevallen van influenza. Binnen het H3N8 virus ontstaan er af en toe ook nieuwe stammen ontstaan door genetische drift en genetisch shift.

Het H7N7 komt in West-Europa waarschijnlijk niet meer voor. In centraal Europa zijn er nog wel af en toe gevallen van H7N7 influenza. Het oorspronkelijke H3N8 virus kan ook hier geen grote uitbraken van influenza veroorzaken, want bijna alle paarden zijn daar tegen ingeënt. Dit virus vormt nog wel een risico voor jonge paarden die nog niet, of niet vaak genoeg ingeënt werden. Zij kunnen ziek worden, maar het virus zal zich niet verspreiden omdat de meeste andere paarden wel ingeënt zijn. Als er nieuwe virustypes ontstaan waar tegen de enting niet voldoende beschermt dan kunnen er wel meer paarden besmet raken en kan het virus zich snel verspreiden.

Pathogenese of ziekteverloop

Het influenza virus is niet goed bestand tegen allerlei omgevingsfactoren en wordt buiten het dier dus snel onschadelijk gemaakt. De overdracht van het virus gebeurt dus voornamelijk direct van paard op paard. De indirecte overdracht van het virus via spullen, de omgeving of personen speelt een veel minder belangrijke rol.

Het virus wordt meestal ingeademd in fijne vochtdruppeltjes en komt in de ademhalingswegen terecht. De tijd tussen besmet worden en ziek worden (incubatietijd) is meestal maar 1 tot 3 dagen. Dit is erg kort. Het virus begint zich te vermeerderen in de cellen van het ademhalingsstelsel en trekt daardoor allerlei ontstekingscellen aan. Er ontstaat een ontsteking luchtwegen van de neusholte tot en met de kleine bronchen in de longen. Door de virusvermeerdering en het ontstekingsproces kan het trilhaarepitheel stuk gemaakt worden en dat maakt de kans op een secundaire bacteriële infectie groot.

Bij veulens kan het zelfs uitmonden in een longontsteking. Paardengriep treedt, net als de andere virusinfecties van de luchtwegen, vooral op in het najaar en de winter. Bij volwassen paarden die een influenza infectie doormaken, duurt het enkele weken voordat ze weer helemaal hersteld zijn, mits er geen secundaire bacteriële infecties optreden.

Symptomen

Het influenzavirus kan ziekte veroorzaken bij paarden van alle leeftijden, maar zeer jonge paarden en zeer oude paarden zullen het ergst ziek worden. Het aantal paarden dat ziek zal worden hangt sterk af van het aantal paarden dat gevaccineerd is. Paarden die niet gevaccineerd zijn hoeven niet altijd ziek te worden als zij in contact komen met het virus. Het virus kan aanslaan bij het paard en in zeer beperkte mate vermeerderen in zijn ademhalingsstelsel. Als dit geen ziekteverschijnselen veroorzaakt wordt het een subklinische infectie genoemd. Het paard bouwt daardoor wel antistoffen op.

Paarden die wel ziek worden vertonen de volgende symptomen:

• Koorts
• Neusuitvloei (helder)
• Droge hoest
• Versnelde ademhaling
• Suf
• Verminderde eetlust
• Depressie
• Gezwollen lymfeklieren

Als er geen complicaties optreden zal de koorts al na enkele dagen zakken en is de ziekteduur maar 2 tot 10 dagen.

Zonder antibiotica zal er meestal een secundaire bacteriële infectie optreden. De neusuitvloei wordt dan meer etterig, de koorts kan opnieuw oplopen en er kan zelfs een longontsteking ontstaan. In dat geval kan de ziekte weken tot zelfs maanden aanslepen.

Er gaan weinig paarden dood aan influenza. Bij zeer jonge dieren die te weinig antistoffen van de merrie hebben gekregen door de opname van weinig of geen biest kan influenza leiden tot zware longaandoeningen en sterfte. Ook zeer oude paarden overleven een besmetting met influenza soms niet.

Diagnose

Een diagnose kan gesteld worden aan de hand van het typisch klinisch verloop van de ziekte. De incubatieperiode is kort, de dieren vertonen plots koorts, het probleem verspreidt zich snel naar andere paarden, vooral jonge paarden zijn aangetast. Door vaccinatie worden veel van deze factoren onderdrukt en is de diagnose dus moeilijker. In het laboratorium kan men een diagnose stellen op basis van een neusswab van een ziek paard. Deze swab moet dan wel binnen 2 of 3 dagen na het begin van de ziekte genomen zijn, anders is het virus niet meer aan te tonen.

Men moet bij het stellen van de diagnose rekeningen houden met enkele andere aandoeningen die ongeveer hetzelfde ziektebeeld kunnen veroorzaken. Dit wordt de differentiaal diagnose genoemd. Aandoeningen die hiervoor in aanmerking komen zijn rhinopneumonie en arteritisvirus.

Behandeling

Paarden met influenza moeten absolute rust hebben in een luchtige omgeving. Er is geen specifiek medicijn tegen het influenza virus, dus we moeten waar nodig de symptomen bestrijden en het lichaam de tijd geven om het virus te overwinnen. Het is verstandig om het paard 5 dagen lang antibiotica te geven als preventie tegen mogelijke secundaire bacteriële infecties.

Nadat de koorts gedaald is mag het paard nog 3 weken lang niet werken om de luchtwegen weer helemaal te laten herstellen. Als men dit niet doet is de kans aanwezig dat er een chronische hoest ontstaat door bronchitis of bronchiolitis.

Preventie

Bijna de gehele Nederlandse paardenstapel wordt gevaccineerd tegen influenza. Deze enting heeft een goede bescherming van minstens een half jaar. Hoewel een jaarlijkse enting verplicht is voor wedstrijdpaarden, is het verstandig paarden die regelmatig in contact komen met vreemde paarden een halfjaarlijkse enting te laten geven. Voor paarden die zwaar getraind worden en op wedstrijden moeten presteren wordt een vaccinatie om de 4 maanden zelfs sterk aangeraden. Voor internationale wedstrijdpaarden in het verplicht om minimaal 1 keer per 6 maanden tegen influenza te vaccineren. Zelfs dan zijn de gevaccineerde paarden niet volledig beschermd tegen het influenza virus, maar het ziekteverloop na infectie is meestal mild. Hoe meer antistoffen het paard in zijn bloed heeft, hoe beter de bescherming tegen het virus is. Bij elke vaccinatie krijgt de antistoffen productie een boost, dus regelmatige vaccinatie biedt de beste bescherming.

Het influenza vaccin is een geïnactiveerd vaccin. Dat wil zeggen dat het geen virusdeeltjes meer bevat die zich nog kunnen vermeerderen, in plaats daarvan zitten er dode virussen in of alleen maar stukken van virussen. Het vaccin wordt intramusculair ingespoten en wordt vaak gecombineerd met vaccins tegen tetanus of rhinopneumonie.

Er wordt aangeraden veulens in te enten rond de leeftijd van 3 maanden omdat dan de antistoffen die ze van de merrie gekregen hebben uitgewerkt zijn. Na 4 weken moet het veulen dan opnieuw gevaccineerd worden, dit wordt de boostervaccinatie genoemd.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Anatomie/ziekteleer en kreupelheden, door Helicon opleidingen NHB Deurne
• Cursus virale ziekten van het paard, door Prof. Dr. H. J. Nauwynck
• http://www.bokt.nl/forums/viewtopic.php?f=11&t=1817008

Bij dit artikel ontbreken afbeeldingen. We zijn specifiek op zoek naar: Afbeelding van het virus of foto van een snotneus Als je dit artikel aan wilt vullen kun je op bewerk klikken om je kennis aan dit artikel toe te voegen.