Pyodermie

Let op: Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij twijfel over de gezondheid van je paard altijd een dierenarts!

Pyodermie is een etterige ontsteking van de huid die bij het paard meestal veroorzaakt wordt door Stafylokokken. Vaak zorgen deze bacteriën voor secundaire infecties van de huid die al aangetast is door een andere aandoening zoals schurft, eczeem, dermatomycose of allergie. Pyodermie kan ook een primair probleem zijn, maar dit komt slechts weinig voor.

Etiologie of oorzaak

Er zijn meerdere soorten Stafylokokken die pyodermie kunnen veroorzaken bij het paard. Dit zijn Stafylococcus aureus, Stafylococcus hyicus en de bacteriën uit de Stafylococcus intermedius groep. Tot deze groep behoren Stafylococcus delphini, Stafylococcus pseudintermedius en Stafylococcus intermedius. Vooral Stafylococcus delphini komt bij het paard veel voor. Al deze soorten Stafylococcen zijn obligaat symbiotisch en facultatief pathogeen. Dat wil zeggen dat ze alleen kunnen leven op een dier, maar dat ze daarbij niet altijd ziekte veroorzaken. Ze kunnen dus voorkomen bij gezonde paarden zonder ooit problemen te geven.

Pathogenese of ziekteverloop

In de meeste gevallen vindt er een endogene infectie plaats, het paard wordt opeens ziek van bacteriën die het al heel lang zonder problemen bij zich draagt. Welke factoren de oorzaak zijn van het ziek worden is niet helemaal duidelijk. Een aantal mogelijke oorzaken zijn wondjes, hitte, vuil, eczeem, overdreven zweten, hoge luchtvochtigheid, insectenbeten, rui en slechte verzorging. Dit moet nog verder onderzocht worden. Pyodermie treedt vooral op in de zomer. Het is wel duidelijk dat de gevoeligheid voor de aandoening per paard verschillend is.

De bacteriën dringen in de haarfollikels en veroorzaken daar een ontstekingsproces. Dit kan beperkt blijven tot het bovenste deel van de follikel en wordt dan oppervlakkige folliculitis genoemd, of het kan zich uitbreiden tot onder in de follikel bij diepe folliculitis. Als de infectie vanuit de haarfollikels doorbreekt naar het omliggende weefsel wordt het furunculosis genoemd.

Symptomen

Als een paard last heeft van pyodermie zullen er eerst kleine bultjes van 2 tot 3 millimeter groot voelbaar zijn. Op deze bultjes gaat het haar rechtop staan. Na enkele dagen kan dit weer verdwijnen, of de bultjes ontwikkelen zich tot pustels gevuld met etter die tot ongeveer 1 centimeter groot kunnen worden. Uiteindelijk gaan de bultjes open waarbij een bloederig vocht vrij komt en er komen korsten op de wondjes. Dan begint de genezingsfase waarbij het bultje weer terug vlak wordt en het wondje geneest. De haren op en rond het wondje vallen uit en de huid kan schilferig worden. De paarden hebben vaak pijn aan de wondjes en soms ook jeuk. Veel dieren genezen spontaan na 2 tot 4 weken terwijl anderen de hele zomer last blijven houden. Als paarden genezen zijn kunnen er littekens achterblijven of plaatsen waar wit haar terug groeit in plaats van de oorspronkelijke kleur.

De symptomen komen vaak voor op de plaatsen waar het tuig de huid raakt, of op de lendenen en het kruis en de achterzijde van de koot. Soms kunnen de wondjes ook onder de manen, op de borst, aan de staartbasis of in de lies gevonden worden.

Diagnose

De dierenarts zal stalen nemen ter hoogte van de letsels om de bacterie aan te tonen. Deze stalen moeten genomen worden uit een bultje met etter dat ter plaatse open gemaakt wordt, of onder een korst van een letsel. Het staal wordt genomen met een swab of wisser en deze wordt in een speciaal transportmedium geplaatst en opgestuurd naar het laboratorium. Daar worden de kiemen op de swab opgekweekt en onderzocht om te bepalen om welke soort het gaat. Meestal wordt er ook meteen een antibiogram gemaakt. Op deze manier kan men aantonen dat de bacterie ook echt voorkomt in het letsel. Toch is het niet voldoende om alleen de kiemen aan te tonen, want deze komen ook voor bij gezonde paarden. De dierenarts zal dus ook op zoek moeten naar factoren die ervoor kunnen zorgen dat de bacterie ook echt ziekte veroorzaakt.

Behandeling

Het belangrijkste is om de achterliggende oorzaak van het probleem op te sporen en uit te schakelen. Het paard moet in elk geval rust krijgen zodat het niet gaat zweten. Daarnaast kan het dier lokaal of algemeen behandeld worden, afhankelijk van hoe uitgebreid de letsels zijn. Lokaal moet het haar afgeschoren worden en het paard moet 7 tot 10 dagen achter elkaar elke gewassen worden met betadine-shampoo of met chloorhexidine. Na het wassen goed droog deppen en daarna de wonden insmeren met een ontsmettingsmiddel of een antibioticum zalf. Algemene behandeling wil zeggen dat er een antibioticum ingespoten, of oraal toegediend wordt. Welk antibioticum gekozen wordt zal vooral afhangen van de resultaten van het antibiogram, want daaruit zal blijken waar de kiem het meest gevoelig voor is. Er zijn helaas maar weinig antibiotica die bij paarden algemeen gebruikt kunnen worden.

Preventie

Preventief moet men uitkijken met te warme dekens, vooral in de lente. Een paard hoort niet nat van het zweet onder zijn winterdeken te staan. Zeer gevoelige paarden kan men na het werk wassen als ze veel gezweten hebben. Daarbij kan een ontsmettende shampoo gebruikt worden zoals betadine-shampoo, maar ook het simpel wegspoelen van het zweet met water kan effectief zijn.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Cursus bacteriële en mycotische ziekten van het paard 2011-2012 door Prof. dr. F. Haesebrouck, Universiteit Gent

Bij dit artikel ontbreken afbeeldingen. We zijn specifiek op zoek naar: Foto van symptomen en behandeling Als je dit artikel aan wilt vullen kun je op bewerk klikken om je kennis aan dit artikel toe te voegen.