Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!
Luchtzuigen
Luchtzuigen is een 'stalgebrek' waarbij het paard lucht naar binnen zuigt. De meeste paarden doen dit door de tanden op een rand van iets stevigs als de voerbak, deur of hek te zetten. Dan spannen ze hun nek en maken al dan niet een soort boergeluid. Sommige paarden kunnen ook luchtzuigen zonder hun tanden ergens op te zetten, zij zuigen lucht door hun hoofd in een bepaalde houding te houden. Luchtzuigen wordt ook wel aangeduid met de term kribbebijten. In de wetenschappelijke literatuur wordt er het zelfde mee bedoeld. Soms wordt 'kribbebijten' ook gebruikt om te verwijzen naar gedrag waarbij het paard wel bijt op de harde randen rondom de stal, maar zonder daarbij lucht te zuigen.
Oorzaken
Een paard zuigt niet voor niets lucht, hij voelt zich er prettig bij, anders zou hij het niet doen. Er is veel onderzoek gedaan naar luchtzuigen maar er bestaat nog geen volledige duidelijkheid over de oorzaken van luchtzuigen. Er is een theorie dat luchtzuigen ontstaat uit verveling. Net als paarden die weven maken luchtzuigers tijdens het luchtzuigen een stof aan (endorfine) die ervoor zorgt dat ze een fijn gevoel krijgen. Maar, deze endorfinekick werkt maar heel kort. Een paard zou dus de hele dag moeten luchtzuigen om de kick in stand te houden. Bovendien blijken veel luchtzuigers vooral gedurende etenstijden te luchtzuigen.
Recent onderzoek naar luchtzuigers geeft aan dat de oorzaak van luchtzuigen wellicht elders ligt. Paarden maken 24 uur per dag maagzuur aan. Dat is geen probleem zolang paarden eten zoals de natuur dat bedoeld heeft: de hele dag door ruwvoer. Maar als paarden slechts twee keer per dag eten, terwijl de maag wel de hele dag doorgaat met het produceren van maagzuur, ontstaat een verhoogd risico op 'brandend maagzuur'. De maagwand kan worden aangetast met maagzweren in meer of mindere mate als mogelijk gevolg. Daarnaast is krachtvoer zeer geconcentreerd en wordt snel gekauwd en doorgeslikt. Een paard produceert niet zoals wij de hele dag door speeksel, maar enkel bij het kauwen. Op krachtvoer wordt niet lang gekauwd, er komt dan weinig speeksel mee met het voer de maag in, waardoor de maag verzuurt. Er zijn aanwijzingen dat bij luchtzuigen speeksel wordt geproduceerd. Speeksel heeft van nature een hoge PH-waarde en kan dus helpen de maaginhoud iets te neutraliseren.
Deze theorie wordt ondersteund door onderzoek onder veulens in Engeland in 2002, waarbij luchtzuigers zijn vergeleken met gezonde veulens: de magen van de luchtzuigers waren 'branderiger' en meer beschadigd. [1] Tijdens verschillende onderzoeken is aan luchtzuigers een zuurremmer gegeven. Gemiddeld genomen nam de frequentie van het luchtzuigen, dus bijvoorbeeld het aantal zuigen per minuut of per uur, af. [1] [2]
Verder is uit de humane geneeskunde bekend dat stress kan zorgen voor klachten met het maagdarmkanaal. Dit geldt ook voor paarden. Stress hoef je niet altijd aan de buitenkant van je paard te zien, het kan best dat je paard heel rustig lijkt. Ook bij paarden kan stress leiden tot problemen met het maagdarmkanaal, waardoor er bijvoorbeeld maagzweren kunnen ontstaan.
Luchtzuigen wordt ook wel eens een ‘stalondeugd genoemd. Dit impliceert echter dat het paard ondeugend is, iets fout doet, dit is echter niet het geval. Het paard vertoont het gedrag omdat hij het nodig heeft om zich prettiger te voelen.
Gevolgen van luchtzuigen
Een bewezen gevolg van luchtzuigen is slijtage aan de voortanden van het paard: doordat de meesten zich 'vastzetten' aan bijvoorbeeld een voerbak of richel op stal, kan dit na verloop van tijd beschadigingen opleveren waardoor paarden moeite kunnen krijgen met eten. Dit kun je (zoveel mogelijk) voorkomen door de plekken waar de paarden op luchtzuigen af te dekken met een stukje rubber. Het rubber moet wel regelmatig vervangen worden. Aan luchtzuigen worden ook andere gevolgen toegekend, zo zouden luchtzuigers mager zijn en zou het gaskoliekveroorzaken. Dit laatste lijkt niet waarschijnlijk: de lucht die de paarden naar binnen zuigen komt niet in het maagdarmkanaal terecht: de lucht vormt een bolletje in de slokdarm en wordt daarna weer uitgeblazen.[3] Bovendien maken de darmen van paarden dagelijks een enorme hoeveelheid gas aan door de vertering van voedsel. Op zo'n hoeveelheid gas kan geen koliek ontstaan door wat extra lucht. Op dit moment wordt eerder de theorie aangehangen dat luchtzuigen, mager zijn en gaskoliek een zelfde oorzaak hebben, namelijk problemen met de spijsvertering. Deze problemen kunnen het gevolg zijn van bijvoorbeeld veel krachtvoer, ziekte of een operatie. Lang niet alle luchtzuigers zijn te mager of hebben last van gaskoliek: Er zijn legio voorbeelden van gewone gezonde luchtzuigers die op normaal niveau in de sport presteren. Zelfs enkele topsportpaarden doen aan luchtzuigen.
Erfelijkheid en kopieergedrag
Op dit moment is nog onvoldoende bekend of luchtzuigen erfelijk is en of paarden het van elkaar overnemen. Bronnen spreken elkaar op deze punten tegen: sommigen zweren dat paarden het luchtzuigen van elkaar kopiëren, anderen hebben al jarenlang ervaring met luchtzuigers die naast andere paarden staan, terwijl die paarden het niet zijn gaan doen. Waarschijnlijk komt het kopiëren van luchtzuiggedrag met name voor bij paarden die niet goed kunnen omgaan met het stalmanagement (de stal, de hoeveelheid weidegang, het voer etc.). Het zien van een luchtzuiger kan dan aanleiding zijn er zelf ook mee te beginnen. Als het stalmanagement goed aansluit bij de paarden, zullen ze het niet snel van elkaar overnemen. [4]
Van sommige hengsten wordt verteld dat zij luchtzuigers zouden geven, terwijl eigenaren van merries die luchtzuigen het niet bij hun veulens zien. Hier wordt op dit moment onderzoek naar gedaan. Er zijn momenteel aanwijzingen dat het luchtzuigen zelf niet erfelijk is, maar mogelijk wel de gevoeligheid voor bepaalde neurotransmitters (stofjes die zorgen voor de overdracht van signalen van zenuw op zenuw). Het zou kunnen dat paarden daardoor gevoeliger zijn voor stress waardoor ze wellicht sneller zullen beginnen met luchtzuigen.
Anti-luchtzuigmiddelen
Het meest gangbare middel tegen luchtzuigen is een luchtzuigband: een leren band met of zonder metalen middenstuk die vlak achter het hoofd van het paard wordt vastgemaakt. Door deze band wordt het gedrag onderdrukt: het paard kan geen lucht meer zuigen. De werkzaamheid van de band staat ter discussie: sommige paarden zuigen lucht zelfs door de band heen waardoor er veel kracht op komt te staan - wat interne en externe beschadigingen tot gevolg kan hebben[5]. Bovendien belet je het paard een gedrag uit te voeren dat hij zelf prettig vindt. Daarmee bestaat de kans dat hij misschien ander stereotiep gedrag gaat vertonen.
Als je aanneemt dat een te zure maag een oorzaak is van luchtzuigen, kun je een oplossing zoeken in vaker voeren (onbeperkt ruwvoer) en middelen om de maagbalans te herstellen. In Nederland is er nog geen specifieke zuurremmer op de markt. Wel worden bij sommige eigenaren goede resultaten bereikt met Pronutrin (paardendrogist) en Maagcompositum (Groene Os). Verder helpt een dieet van veel hooi en weinig brok (en natuurlijk weidegang) de balans in de maag gezond te houden. Als je krachtvoer geeft, kun je het beste kiezen voor een muesli, hierin zitten dezelfde voedingsstoffen als in brok, maar door de structuur kauwen paarden er langer op.
De kans dat paarden zullen stoppen met luchtzuigen is echter nihil. Wanneer paarden net beginnen met luchtzuigen, kun je proberen ze te laten stoppen door het stalmanagement radicaal te veranderen: bijvoorbeeld door (bijna) geen krachtvoer te geven, onbeperkt ruwvoer te geven en 24 uur per dag weidegang en maatjes om mee te spelen aan te bieden. Eventueel ondersteund door een supplement met een goede uitwerking op het maagdarmkanaal (bijvoorbeeld Pronutrin of het Maagcompositum). Na een bepaalde tijd verandert er echter permanent iets in de hersenen waardoor de paarden er niet meer mee zullen stoppen. Uiteraard moet je ook in die gevallen wel zorgen voor een heel goed stalmanagement.
Bronnen, referenties en/of voetnoten
- ↑ 1,0 1,1 C.J. Nicol e.a. Study of crib-biting and gastric inflammation and ulceration in young horses. The Veterinary Record, Vol 151, Issue 22, 658-662
- ↑ D.S. Mills, C.A. Macleaod (2002) The response of crib-biting and windsucking in horses to dietary supplementation with an antacid mixture. Ippologia, jaargang 13, n2
- ↑ Lane J.G. (1998) Recent Studies on crib-biting horses. Eq. Vet. J. Supplement 27, 59-61
- ↑ Role of Diet and Feeding in Normal and Stereotypic Behaviors in Horses, Veterinary Clinics of North America: Equine Practice, Volume 25, Issue 1, Pages 167-181
- ↑ ervaringen van eigenaren van luchtzuigers op Bokt.nl
- Jessica Reurich (skippy1) - http://www.equisani.nl/
