Fell pony

De Fell Pony
Stokmaat:	Maximaal 1,42.2 meter
Kleur:	Zwart, schimmel, bruin.
Land van herkomst:	Groot-Brittannië: Cumbria district in Engeland.
Link naar stamboek:	http://www.nfps.nl

De Fell Pony is een van oorsprong Engels ras en is tegenwoordig helaas ook een zeldzaam ras. Het zijn pony's die hard van constitutie zijn en goede ponyeigenschappen tonen met de onmiskenbare verschijnselen van hardheid die zo speciaal is voor bergpony's. Tegelijkertijd hebben ze een levendige, alerte verschijning. De Fell Pony is een ideale rij- en menpony. Fell Ponies zijn behoorlijk sterk voor hun afmeting en kunnen ook behoorlijk eigenwijs en koppig zijn. Door zijn karakter is de Fell Pony een veelzijdige gezinspony. Hij heeft de kracht om volwassenen te kunnen dragen, maar is ook niet te groot voor kinderen, alhoewel ze gauw te sterk zijn voor te kleine/onervaren ruitertjes. Ondanks hun onverstoorbaarheid barsten ze van de energie.

Rond 1990 zijn de eerste Fell Ponies uit Engeland geïmporteerd. Al gauw daarna, in 1995, hebben de liefhebbers van dit bijzondere ponyras de Nederlandse Fell Pony vereniging opgericht. Het Nederlands Fell Pony Stamboek (NFPS) is in 1997 officieel erkend als dochterstamboek van het Engelse moederstamboek, The Fell Pony Society. Inmiddels zijn er ongeveer 500 Fell Pony's in Nederland.

Geschiedenis

Herkomst en Ontwikkeling

Zijn naam ontleent deze van oorsprong Engelse bergpony aan het woord 'Fell', dat woest heuvellandschap betekent. En dit landschap in het district Cumbria in Engeland is dan ook eeuwen zijn thuisland geweest. De inmiddels uitgestorven Schotse Galloway-pony wordt beschouwd als een directe voorouder of nauw verwant type van de Fell Pony. De Galloway was een lichtgebouwde, snelle, gangenrijke rijpony uit Zuid-Schotland. In Noord-Engeland bestonden vergelijkbare paarden, lokaal bekend als “rakkers”. Hun soepele gangen en uithoudingsvermogen maakten ze geliefd voor lange ritten.

Hoewel de Galloway in de 18e eeuw verdween, leeft zijn invloed voort in onder meer de Fell Pony, Dales Pony, Clydesdale en het Engelse volbloed. In Noord-Engeland worden Fell Pony’s soms nog steeds informeel “Galloways” genoemd.

De Fell heeft zich door de eeuwen heen succesvol aangepast aan de veranderende omstandigheden zonder daarbij de typerende raskarakteristieken en het bijbehorende karakter te verliezen. Tegenwoordig is het Fell Pony Stamboek een gesloten stamboek, dat wil zeggen dat kruisingen met andere rassen niet meer in het stamboek opgenomen worden.

Er is in de loop der tijd veelvuldig beroep gedaan op het gewillige, sterke en intelligente Fell Pony ras. Allereerst werden de voorouders van de Fells gebruikt door de Picten voor hun aanvallen op Hadrian's muur. De Vikingen gebruikten voorouders van de Fells in de agricultuur, waarbij ze bijvoorbeeld ploegen voorttrokken. De Noormannen gebruikten de Fell Pony als lastdier om balen wol naar de markt te vervoeren. Verder is de Fell door de eeuwen heen gebruikt als rijpony, om bijvoorbeeld herders en kooplieden naar hun werk te vervoeren.

In de late 18de eeuw werd de Fell pony gebruikt als lastdier voor het vervoer van erts naar de smeltovens. Fells werden vaak in groepjes van 10 pony's naar de ovens gedreven, waarbij ze bij elkaar zo'n 1000 kilo erts droegen. De ladingen waren precies zo zwaar dat 2 man de lading omhoog konden tillen, terwijl een jongen de pony er dan onderuit liet lopen. Dankzij het actieve looptempo van de Fell Pony kon een groepje erts-dragende ponies ongeveer 30 mijl (ruim 48 kilometer!) per dag afleggen, oftewel meer dan 230 mijl (370 kilometer) per week, 7 dagen per week, jaar in jaar uit, zonder pauze voor de dieren. In de 19e eeuw werkten Fell Pony’s intensief als packpony’s in de loodmijnen van de Lake District. Ze droegen meer dan 100 kg erts over ruige bergpaden naar de kust en keerden terug met kolen. Pony’s die met lood werkten werden soms gemuilkorfd zodat ze geen besmet gras konden eten. Sommige werkten zelfs in de mijnen zelf, waar ze leren “laarzen” en dekens droegen ter bescherming tegen zuur water. Ook in de kolenmijnen van de 19e en 20e eeuw werden Fell Pony’s gebruikt, vooral in driftmijnen met horizontale gangen. Boven de grond trokken ze wagons of vervoerden ze melk naar het station.

In het wild.

De Fell was ook erg populair bij de posterijen om de post in Cumberland en Westmorland rond te brengen. In de noordelijke steden was de Fell onmisbaar als rijpony voor handelslieden. In de 19de eeuw werd het ras bovendien beroemd als eersteklas dravers, waarbij regelmatig gewonnen werd in wedstrijden tegen andere rassen.

Aan het eind van de 19e eeuw werden Fell Pony’s verhuurd aan toeristen die de Lake District kwamen verkennen. Hun draf maakte hen ook populair in de lokale “trotting races”, bareback draverijen in Cumbria. In 1898 werden de eerste Fell Pony’s opgenomen in het Polo and Riding Pony Stud Book, en in 1922 werd de Fell Pony Society opgericht om het type te behouden.

De 20ste eeuw betekende helaas bijna het einde voor de Fell Pony. De komst van auto’s en tractoren verminderde de vraag naar werkpony’s, maar door het heuvelachtige Cumbriase landschap bleven Fell Pony’s op veel boerderijen langer essentieel voor vervoer en het drijven van schapen. Slechts door vereende krachten van de Britse Fell Pony Society, met hulp van sponsors zoals Beatrix Potter en Koning George V, kon het ras zich weer stabiliseren. Fells werden geregistreerd en er werden officiële shows georganiseerd om het ras tentoon te stellen.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide de belangstelling voor paarden in de vrijetijdsbesteding. De Fell Pony ontwikkelde zich tot een veelzijdige familie- en recreatiepony die ook in sportdisciplines zoals dressuur, springen, TREC, endurance en mennen goed presteert. De Fell Pony Society en Fell Pony Heritage Trust stimuleren het gebruik van de Fell Pony voor natuurbeheer. Door hun graasgedrag keren in sommige valleien verdwenen planten en insectensoorten terug, zoals de zeldzame marsh fritillary-vlinder. Er leven wereldwijd ongeveer 6.500 Fell Pony’s, waarvan het merendeel in het Verenigd Koninkrijk. Noord-Amerika telt circa 800 dieren. De Fell Pony staat op de at-risk lijst van de Rare Breed Survival Trust (VK) en op de vulnerable lijst van de Equus Survival Trust (VS).

Onder bescherming van Hare Majesteit de koningin van Engeland, is de interesse in lidmaatschap van de Fell Pony Society enorm toegenomen. Er wordt veel georganiseerd, zoals fokshows, hengstenshows, prestatieshows, en het uitgeven van hengstenlicenties. Dit alles heeft tot doel het ras verder te stabiliseren, en bekend te maken over de hele wereld. De Britse koninklijke familie heeft een sterke band met het ras. Koning George V hield Fell Pony’s, en koningin Elizabeth II reed haar Fell Pony’s tot op hoge leeftijd. Prins Philip reed wedstrijdrijden met een vierspan Fell Pony’s.

De veelzijdige, aardige, bereidwillige en makkelijke Fell Pony heeft veel moeten doen om te kunnen overleven door de eeuwen heen. Hij heeft zich ontwikkeld en aangepast aan de heersende tijden, maar zijn verschijning is weinig veranderd sinds de na-Romeinse tijden. De huidige Fell is een ideale rij- en menpony, met de kracht om volwassenen te kunnen dragen, maar ook niet te groot voor ervaren kinderen. Fells zijn onvermoeibaar in het dragen van hun berijders tijdens vakanties door het ruwe, schitterende Lake District van Cumbria, waar het ras zijn oorsprong vindt. Ze worden ook gebruikt in men-competities waar veel van ze gevraagd wordt. De Engelse Prins Philip doet hier zelf vaak aan mee, mennend met een team van de Engelse Koninklijke Fells.

Fokkerij

Een merrie en haar hengstveulen.

Dekhengst in de sneeuw

Het Engelse Fell Pony stamboek zoals het nu is, is opgericht in 1918. In die tijd werden ponies in Engeland puur doelmatig gefokt, bijvoorbeeld om het land te bewerken of om in de mijnen te werken. Er werd daarom ook vaak gekruist met andere rassen, zoals de Clydesdale. In 1940 zijn er actieve maatregelen genomen om het Fell Pony ras te behouden. Vanaf dat moment konden pony's waarvan de afstamming niet bekend was alleen nog in het stamboek opgenomen worden als ze rastypisch genoeg bevonden werden. Hengstveulens van deze zogenaamde "register"-pony's moesten gecastreerd worden, maar met merrieveulens mocht verder gefokt worden. Na 4 generaties werden deze nakomelingen als echte Fell Pony geregistreerd in het stamboek. In 1970 is het stamboek met deze inspecties gestopt en vanaf dat moment is het Fell Pony stamboek is een gesloten fokkerij en moet zich zelf dragend zien te houden zonder invoering van bloed van andere rassen.

In de periode na de Tweede Wereldoorlog verdween met name door de invoering van de tractor en de mechanische landbouw de Fell Pony uit het beeld. Door deze dramatische ontwikkeling zakte de populatie Fell Pony's enorm in en dit heeft er voor gezorgd dat de bloedlijnen binnen het ras erg nauw zijn geworden. Bloedspreiding is dan ook voor de toekomst een belangrijk punt in de fokkerij. Vooral als we in het achterhoofd houden dat de populatie in 1952 nog maar rond de 500 Fell Pony's bedroeg. Gelukkig ligt dat in het verleden en worden er alleen al in Nederland rond de 80 a 90 dekkingen per jaar verricht. Om een beeld te geven van de zeldzaamheid van het ras heeft de foktechnische commissie van het Nederlands Fell Pony Stamboek in 2007 de hengstenlijnen uitgepluisd, terugvoerend tot rond 1900. Het betreft hier het voorgeslacht van alle huidige Fell Pony's in Nederland. Hieruit is gebleken dat alle huidige pony's afstammen van slechts 4 verschillende hengstenlijnen, te weten:

• Hengstenlijn 1: Afkomstig van de hengst Mountain Ranger (reg.nr. 598, geboren in 1906).

• Hengstenlijn 2: Afkomstig van de hengst Heltondale Romer (reg.nr. 2540, geboren in 1939).

• Hengstenlijn 3: Afkomstig van de hengst Black Jock II (reg.nr. 2321, geboren in 1937).

• Hengstenlijn 4: Afkomstig van de hengst Bob Silvertail (reg.nr. 1867, geboren in 1923).

Bij deze lijnen moet nog de kanttekening gemaakt worden dat lijn 2 ook terug te voeren is naar Mountain Ranger en dus eigenlijk een latere vertakking is van lijn 1. Dit alles geeft aan dat de bloedlijnen binnen de Fell Pony's zeer nauw zijn en er dus ook op een verantwoorde manier gefokt moet blijven worden om de spreiding zo groot mogelijk te houden.

Merrie en veulen op de keuring

Een groot probleem bij de huidige populatie Fell Pony's is het Foal Immunodeficiency Syndrome (FIS, vroeger Fellpony Syndroom genoemd).

Zie Foal Immunodeficiency Syndrome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Exterieur

Fellpony merrie

Dekhengst

• Hoogte: Niet groter dan 14 hands (1,42.2 meter). Geen minimale hoogte.

• Kleur: Zwart, bruin en grijs. De kleur bruin valt in 2 categoriën ineen: "bay"-bruin, dat wil zeggen een bruin lichaam met zwarte manen en staart, en zwartbruin, waarbij vooral de bruine neus en bruin rond de ogen zichtbaar is, eventueel met wat bruinkleur in de flanken. Voskleur kan incidenteel voorkomen maar wordt niet geaccepteerd door de stamboeken. Bij voorkeur geen witte aftekeningen, hoewel een kolletje en/of een minimaal wit op of onder de sok van de achtervoet is toegestaan.

• Hoofd: Klein, scherp getekend, goede houding, breed voorhoofd, taps toelopend naar de neus.

• Neusvleugels: Groot en open.

• Ogen: Opvallend, helder, zachtaardig en intelligent.

• Oren: Klein, goedgeplaatst en goed gevormd.

• Keel en kaken: Fijn en scherp, niet inferieur tonend, ruim en niet te zwaar.

• Hals: Geproportioneerde lengte, flexibel, sterk en niet te zwaar, matig gebogen in geval van een hengst.

• Schouders: Goede ligging naar achter en schuin aflopend, niet te fijn bij de schoft, noch te zwaar aan de uiteinden, een goed en lang schouderblad, goed ontwikkelde spieren.

• Romp: Goede sterke rug met contour, bespierde lendenen, diepe romp, brede borst, rond geribd van schouders tot flanken, kort en goed aangesloten, sterke vierkante achterhand met een goede staartinplant.

• Hoeven, benen en gewrichten: Hoeven van goede afmeting, rond en goed gevormd, open bij de hiel met karakteristiek blauwe hoorn, niet te lang aflopend kootbeen, voorbenen moeten recht zijn, goed geplaatst, niet te strak bij de ellebogen, grote goed gevormde knieën, korte pijp, voldoende lengte en plat bot onder de knie, minstens 20 cm (8 inches), zeer goed bespierd.

• Achterbenen: Goed ontwikkelde dijen en bovenbenen, goed bespierd, goed scherp gesneden spronggewricht, veel been onder het gewricht, spronggewricht mag niet sikkelvormig of koehakkig zijn.

• Manen, staart en behang: Veel fijn haar op de hielen (grof haar is niet toegestaan), het fijne haar, met uitzondering van de hiel, mag zomers verwijderd worden. Manen en staart mogen niet geknipt worden.

• Algemene eigenschappen: De Fell Pony moet hard van constitutie zijn, goede ponyeigenschappen tonen met de onmiskenbare verschijnselen van hardheid zo speciaal voor bergpony's en tezelfdertijd een levendige, alerte verschijning hebben met goede bottenstructuur.

• Bewegingen: Stap, welbewust en fier; draf goed gebalanceerd met goede actie van knie en spronggewricht; goede beweging vanuit de schouder en goede buiging van het spronggewricht, niet te ruim en niet te kort; moet een goede gang en uithoudingsvermogen tonen, waarbij de achterhand goed onder het lichaam wordt gebracht.

• 

  Draf

• 
• 

  Galop

Karakter

Op Horse Event

De Fell Pony heeft een vriendelijk, rustig, opgewekt en sterk karakter. Hij beschikt over een uitzonderlijk uithoudingsvermogen, is werkwillig, betrouwbaar en sober in onderhoud. Het zijn intelligente en robuuste pony's, met een levendige en alerte uitstraling. Door hun karakter is de Fell Pony een veelzijdige gezinspony, alhoewel ze gauw te sterk zijn voor te kleine/onervaren ruitertjes. Ondanks hun onverstoorbaarheid barsten ze van de energie. Fell Pony's zijn behoorlijk sterk voor hun afmeting en kunnen ook behoorlijk eigenwijs en koppig zijn. Ze moeten vooral positief gecoached worden bij hun training en africhting. Het is belangrijk dat ze het leuk leren vinden en zich niet gaan verzetten. De Engelsen zeggen: "Don't put your will against the pony, it will always win". Als de pony het werk leuk vind zal men al gauw merken hoe gewillig ze kunnen zijn. Verwen ze niet teveel, behandel ze consequent, eerlijk en rustig maar vastberaden en het zijn kameraden voor het leven, die voor je door het vuur gaan want ze zijn erg mensgericht. Dankzij hun uithoudingsvermogen en zeker-voetigheid zijn ze uitstekende buiten- en bergpony’s. De Fell Pony is bovendien zeer veelzijdig en komt goed tot zijn recht in disciplines als springen, cross-country, dressuur, endurance, TREC, working equitation, mennen en samengestelde menwedstrijden. In het Verenigd Koninkrijk worden Fell Pony’s soms ook ingezet door de Riding for the Disabled-organisatie.

Gebruik

De Fell Pony is van oudsher al een zeer veelzijdige pony geweest en is dat nu nog. De Fell Pony is een ideale rij- en menpony, met de kracht om volwassenen te kunnen dragen, maar ook niet te groot voor kinderen. Fell pony's zijn onvermoeibaar in het dragen van hun berijders tijdens vakanties door het ruwe, schitterende Lake District van Cumbria, waar het ras zijn oorsprong vindt. Ze worden ook gebruikt in men-competities waar veel van ze gevraagd wordt. De Engelse Prins Philip doet hier zelf vaak aan mee, mennend met een team van de Engelse Koninklijke Fell pony's. De Fell Pony wordt tevens gebruikt voor de jacht, dressuur, springen en lange-afstandsrijden.

Indien men overweegt een Fell Pony aan te schaffen, zorg dan voor een kameraadje in de wei, liefst van het eigen soort of desnoods een grotere shetlander, want nog meer als een inheems paard hebben ze behoefte aan sociaal contact met soortgenoten. Dit om te voorkomen dat ze negatieve veranderingen in het gedrag gaan vertonen en zich op de mens gaan afreageren. Van nature leven ze immers in kuddes van 6– 12 pony's.

Foto's

• Verschillende kleuren Fell Pony
• 

  Zwart: Sleddale Heather Bell [Link 1]

• 

  Bruin ("bay"): Fell Mystery [Link 1]

• 

  Bruin: Strines Forte [Link 2]

• 

  Schimmel: Heltondale Crown [Link 1]

• Veelzijdigheid van de Fell Pony
• 

  Springen [Link 2]

• 

  Dressuur [Link 1]

• 

  Mennen: Prins Philip, Duke of Edinburgh [Link 2]

• 

  Recreatief [Link 1]

• 

  Trektocht met een Fell pony

• 

  Op Horse Event

• 

  Tijdens rassendefile

• 

Referenties bij de foto's: Link 1: http://www.fellponies.nl Link 2: http://www.fellponysociety.org