Geplaatst Sport
Op Eurodressage.com verschijnen regelmatig artikelen van gastcolumnisten. Deze keer is het de beurt aan Angelika Fromming, gepensioneerd internationaal dressuurjurylid, en Hannes Müller, voormalig hoofd van de German Riding School in Warendorf en voorzitter van de German Professional Riders Association. Beiden zijn zeer gewaardeerde clinicgevers.
In theorie zou het jureren van een rit of een dressuurproef gemakkelijk kunnen worden gedaan door het publiek, ruiters en trainers. Aan de ene kant zijn er de internationale voorschriften van de FEI met exacte informatie of hoe het paard eruit moet zien tijdens een dressuurproef. Aan de andere kant specificeert het FEI Dressage Judges Handbook aan welke eisen moet worden voldaan voor het geven van een cijfer tussen 0 en 10.
Echter, in de praktijk is de lijst met situaties die zich kunnen voordoen nooit compleet. Daar zijn veel te veel verschillende opties voor. Maar de bestaande voorschriften geven specifieke instructies voor het beoordelen van de belangrijkste vlakken, zoals het trainingsniveau van het paard, de kwaliteit van de bewegingen en de officiële uitvoering van de betreffende dressuurproef.
De uitgangspunten voor de ontwikkeling van de voorschriften van de FEI waren de ervaringen van internationale paardensporters aan het eind van de jaren ’20 en het begin van de jaren ‘30 van de vorige eeuw. Het handboek dressuur uit 2006 is het resultaat van grensoverschrijdende discussies tussen ervaren internationale juryleden. In alle overwegingen waren twee dingen cruciaal: de praktische ervaringen van de klassieke theorie van het paardrijden en de constant veranderende wetenschappelijke bevindingen.
Euforie over de bewegingen
Maar de zoektocht naar een bijzonder significant bewegingspotentieel heeft geleid tot een ware ‘bewegingseuforie’, met de introductie van dressuurproeven en een toenemend belang van de basisgangen. Deze overdreven bewegingen worden soms bereikt met bizarre trainingsmethoden, die niets meer zijn dan een inbreuk op de aanleg van het paard.
Het is nu des te belangrijker geworden dat alle betrokkenen herkennen wat een natuurlijk bewegingspatroon is en welke manier van bewegen kunstmatig wordt gecreëerd, door spanning of zelfs door walgelijke hulpen. Niemand zou meer verblind moeten worden door gespannen, ‘spectaculaire’ bewegingen met een vastgezette rug.
Het wordt vaak vergeten dat een dressuurproef in principe een test van een correcte training is. En een correcte training zie je terug in het voldoen aan de eisen van de trainingsschaal die door de FEI is opgesteld. Deze omvat ritme, ontspanning, contact, impuls, rechtgerichtheid en verzameling.
In de loop van het trainingsproces neemt de mate van nauwkeurigheid en balans geleidelijk toe, en daarmee ook de harmonieuze samenwerking tussen paard en ruiter. Dit zijn uiteindelijk ook belangrijke criteria om de cijfers te bepalen.
De bouw-smoes
Wat gebeurt er als de bouw van het paard in strijd is met de gestelde eisen? Om het botweg te zeggen: volgens de gevestigde klassieke theorie van het paardrijden, kan zo ongeveer elk paard veeleisende dressuuroefeningen als de piaffe leren. De uitvoering van de aldus ontwikkelde piaffe komt echter niet altijd overeen met het uiterlijk van een uitzonderlijk getalenteerd paard met een ideale bouw. Wat is bereikt, kan de ruiter desalniettemin een hoop plezier geven, zonder op welke manier dan ook afbreuk te doen aan paardenwelzijn.
Het wordt wel een probleem als een van de elementen in de trainingsschaal genegeerd wordt om zo verrassend goed te lijken in een ander element. Generaal Horst Niemack, voormalig Duits internationaal jurylid, had een duidelijk standpunt over in de jaren ’60: “problemen met het ritme kunnen niet door worden gecompenseerd door andere punten.”
Paarden met bijzonder grote, uitgestrekte gangen kunnen problemen krijgen bij dressuurproeven op een hoger niveau als de ruiter er in jaren van training niet in slaagt om een duidelijk onderscheid te maken binnen de gangen. Dit kan resulteren in het niet kunnen bereiken van een bepaalde mate van verzameling. Als deze paarden bijvoorbeeld alleen in arbeidstempo getoond worden in een Grand Prix-proef, zou de jury hier geen hoge punten voor moeten geven.
Paarden die overbouwd zijn (waarbij het kruis hoger is dan de schoft-red), zijn in het verleden altijd onderwerp van discussie geweest. Als een overbouwd paard gewicht kan dragen met een gebogen achterhand en een relatieve oprichting, is de uiterlijke verschijning nog altijd niet te vergelijken met de verschijning van een paard dat een ideaal gebouwd is. Het helpt dan ook niet om een vermeende bergopwaartse beweging te creëren door de hals opzettelijk en overdreven hoog in te stellen.
Er is al tientallen jaren een discussie gaande over contact: ‘korte hals’, ‘krappe schoft’ of ‘lichte hals’. Een korte, zeer laag aangezette hals kan er al snel gespannen uitzien. Dat is iets waar je altijd op moet letten als je een dressuurpaard wilt kopen. Je moet je er ook van bewust zijn dat een kleine mond kan leiden tot problemen met het stang-en-trenshoofdstel. Het hoeft niet altijd, maar het kan wel. De vereisten voor een correcte training zijn dan ingewikkelder, maar niet onoplosbaar. Bij een gehoorzaam en correct opgeleid paard is het stang-en-trenshoofdstel een mogelijkheid om een nog discreter en onzichtbaarder effect te hebben. Is het tegenovergestelde het geval, dan is er in de training van het paard iets serieus mis gegaan en moet de score zodoende ook omlaag gaan.
Geen verschil in halshouding
Met betrekking tot de hals in een dressuurproef: volgens de voorschriften wordt verwacht dat de ruiter het paard toestaat om vol zelfvertrouwen voorwaarts te stappen, naar de hand toe en zo een verlengd frame toestaat. Dit zorgt ervoor dat het paard energieker kan bewegen vanuit de achterhand, over de rug gereden kan worden, ook kán doorbewegen en overstappen met het achterbeen.
Tegenwoordig is er vaak bijna geen verschil te zien in de halshouding bij een passage en een uitgestrekte galop. Maar als er geen verschil in de lengte van het frame te herkennen valt, zouden er geen goede cijfers voor mogen worden gegeven. Helaas gebeurt dit nog steeds vaak, het moedigt ruiters niet aan om de trainingsschalen te respecteren. In aanvulling hierop zouden de toeschouwers tijdens de proef de indruk moeten krijgen dat het paard op elk moment zou kunnen strekken, zelfs in verzamelde oefeningen als een piaffe of galoppirouette. Dit is echter alleen mogelijk als de ruiter het paard toestaat om los te laten bij de schoft, met een soepel bewegende rug. Daarom zou de ideale test van een piaffe met perfecte houding zijn om verplicht het teugelcontact even los te laten en weer op te nemen, het überstreichen in de piaffe dus. Dit is ook een demonstratie van een veilig ontwikkelde balans.
Iets dat vaak terugkomt, is de ‘korte hals’, wat betekent dat het hoofd van het paard incidenteel of constant achter de loodlijn wordt gereden. Dit is al vele jaren onderwerp van discussie. Sommige mensen zeggen dat het gebeurt om dat de hals door vele foksuccessen zoveel lichter is geworden -gelukkig zijn er geen stierennekken of varkensnekken meer- en dat de paarden daarom erg gemakkelijk buigen in de poll (Het achterste deel van de schedel, net achter de oren van het paard-red). Wellicht dat sommige ruiters er ook niet in slagen om hun paard van achter naar voren te rijden met een vriendelijk contact. Anderen claimen dat de enige manier om een constante verbinding te houden en de achterhand te controleren, is door een meer significante buiging van de poll. Oftewel het paard achter de loodlijn rijden.
Trainingsschaal boven bewegingen
Een ‘vertrouwensoorlog’ zou niet van belang moeten zijn tijdens een dressuurproef. Het is op zich al een tegenstelling dat een goed getraind paard alleen in staat zou zijn om de proef te doorlopen door een langere, strakkere hoofd- en halshouding.
In een dressuurproef tellen alleen de kwaliteit van de uitvoering van individuele beweging en de algemene indruk, zoals gespecificeerd in de regels. Een permanent duidelijk zichtbare hoofd- en halshouding ‘achter de loodlijn’ kan in een dressuurproef nooit omschreven worden als ‘correct’. Dit zou duidelijk terug te zien moeten zijn in de cijfers.
Oog houden voor de gewenste algemene indruk, die overeenkomt met de voorschriften, leidt tot heldere beslissingen als het aankomt op beoordelen en het bepalen van cijfers als de duidelijke regels worden gevolgd.
Daarom is er een verandering in de prioriteiten nodig: “trainingsschaal boven de kwaliteit van de bewegingen”, dat moet ontegenzeggelijk het motto zijn tijdens het jureren van dressuurproeven op alle niveaus. Als de juryleden dit motto strikt reflecteren in hun cijfers, dan zullen de ruiters die dit nog niet respecteren alsnog snel volgen.
