Algemeen
Afbeelding ter illustratie. Foto: Renate Zuidema Fotografie
Met plasmadonaties kan je verschillende aandoeningen behandelen. In Noord-Amerika is infusie van paardenplasma een gebruikelijke behandeling geworden, die in veel gevallen het leven van paarden redt. Hieronder wordt uitgelegd hoe plasmadonatie bij paarden werkt en hoe paarden donor kunnen worden in dit fascinerende proces.
Wat is plasmadonatie bij paarden?
Plasma is het vloeibare deel van bloed dat andere bloedbestanddelen bevat, zoals rode en witte bloedcellen, en bloedplaatjes. Net als menselijk plasma wordt ook paardenplasma verzameld en therapeutisch toegediend aan andere dieren.
Donorpaarden krijgen een katheter in een ader ingebracht, waarna bloed wordt afgenomen via een proces dat bekend staat als plasmaferese (ook wel plasma-uitwisseling genoemd). Anders dan bij het doneren van bloed, wordt het plasma afgescheiden en worden de overgebleven cellen teruggevoerd naar de bloedbaan van het paard.
Hoe wordt gedoneerd plasma gebruikt?
Hoewel een deel van het plasma wordt gebruikt voor onderzoek, wordt het meeste verkocht aan dierenartsen om te worden toegediend voor de behandeling van verschillende aandoeningen. Het plasma bevat essentiële antilichamen die paarden helpen genezen van ziekte of verwondingen, waaronder infecties, operaties, veel bloedverlies en extreme inspanning.
In veel gevallen bevat het gedoneerde plasma specifieke antilichamen tegen ziekteverwekkers zoals:
- Rhodococcus equi
- clostridium botulinum type B toxine
- westnijlvirus
- escherichia coli
- salmonella
- clostridium perfringens
- clostridium difficile
- rotavirus
Om bescherming door deze antilichamen te bereiken, worden donorpaarden eerst immuun gemaakt tegen de ziekteverwekkers in kwestie. Na verloop van tijd ontwikkelen ze antilichamen, waardoor ze het vermogen opbouwen om deze bacteriën of virussen te bestrijden. De antilichamen worden vervolgens via het gedoneerde plasma (hypergeïmmuniseerd plasma) doorgegeven aan andere paarden die extra hulp bij immuniteit nodig hebben.
Immunoglobuline G (IgG) wordt soms ook gegeven via gedoneerd plasma. Het is een veelvoorkomend antilichaam, dat door het immuunsysteem van een paard wordt gebruikt om allerlei ziekten te bestrijden. (Mensen krijgen nog steeds vaak IgG-injecties voordat ze op reis gaan om ziekten zoals hepatitis A te bestrijden).
Paardenplasma met een hoge IgG-concentratie wordt vaak aan veulens gegeven, soms routinematig als onderdeel van een fokprogramma en vaak als een pasgeborene ziek is, of is blootgesteld aan een ongewenst niveau van ziekteverwekkers in zijn omgeving.
In sommige gevallen is het pasgeboren veulen niet in staat om bij de moeder te drinken en op natuurlijke wijze antilichamen via de moedermelk te krijgen. In andere gevallen heeft het veulen een extra boost nodig, die kan worden gegeven door gedoneerd plasma.
Plasma-infusies worden soms ook gebruikt om uitbraken in stallen te voorkomen, of de ernst van symptomen te verminderen. Als één paard bijvoorbeeld positief test op een besmettelijke ziekte, kan plasmadonatie de immuniteit versterken als het preventief wordt toegediend aan de rest van de kudde.
Een voordeel van een behandeling met plasma-infusie voor dierenartsen en patiënten is dat het letterlijk in de wei gegeven kan worden, zonder dat het paard naar het ziekenhuis vervoerd hoeft te worden. Hierdoor kunnen dierenartsen op het platteland met beperkte middelen ziekten bij paarden behandelen, die enkele tientallen jaren geleden nog fataal zouden zijn geweest. En paardenplasma wordt beschouwd
Waar komen donoren van paardenplasma vandaan?
Sommige Noord-Amerikaanse donaties van paardenplasma vinden hun oorsprong in dierenklinieken of, wat gebruikelijker is, in universitaire dierenziekenhuizen. Er zijn ook verschillende commerciële faciliteiten die paardenplasma verzamelen en verkopen.
Plasvacc, met het hoofdkantoor in de staat Californië, is het enige bedrijf met een vergunning van het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) voor de productie van paardenplasma. Om een vergunning te krijgen, moeten zowel de faciliteit als het product voldoen aan specifieke kwaliteitsnormen, waaronder het houden van een kudde in quarantaine.
Hun kudde van 70 paarden bestaat voornamelijk uit gepensioneerde ren- en sportpaarden. Ze hebben ook een paar familiepaarden die niet meer de aandacht kregen die ze nodig hadden, bijvoorbeeld toen een tiener naar de universiteit ging of de eigenaar niet meer kon rijden.
Eén keer per maand staan de paarden in de rij bij de stallen om een plasmadonatie te doen met behulp van het plasmafereseproces. Het meeste plasma is gehyperimmuniseerd, en elke zak is afkomstig van één enkele donor.
De onderdirecteur van Plasvacc, Heather Alspach, zegt dat plasma van één donor de voorkeur heeft. Hierdoor weten gebruikers precies waar de antilichamen vandaan komen en als ze de herkomst van hun gedoneerde plasma willen traceren, leidt hun zoektocht hen naar één paard. Alspach bevestigt ook dat hun paarden een geweldig leven leiden. "Ze vinden het leuk om in hun kudde rond te hangen. En ze mogen levens redden!"
"We hebben paarden van ver in de 20", voegt ze eraan toe. "Er is geen maximumleeftijd, zolang ze gezond en fit zijn en de vereiste antilichamen hebben."
Kan jouw paard plasma doneren?
Zou jouw paard een goede paardenplasma kunnen doneren vanwege unieke gezondheidskenmerken? Is jouw levendige oudere paard op zoek naar een bijbaantje als hij met pensioen gaat?
De eerste plek om informatie in te winnen over plasmadonatie is je plaatselijke paardendierenarts, of dierenkliniek. Zij kunnen je vertellen of ze plasma inzamelen, of je doorverwijzen naar de dichtstbijzijnde plasmadonatiefaciliteit bij jou in de buurt om te zien of jouw paard in aanmerking komt.
Plasmadonatie van paarden groeit wereldwijd, en zelfs kleine dierenklinieken zijn programma's gestart om paarden in de omgeving te helpen.