Geplaatst Blog
Soms gaat het rijden goed, maar helaas gaat het niet altijd zo soepel!
Net zoals de meeste andere mensen, ben ik begonnen met paardrijden op de manege. Ik was zeven jaar oud toen ik begon, en ik heb mijn eigen paard Mish pas gekocht toen ik volwassen was. Al die tijd daartussen heb ik op de manege rondgelopen. Sindsdien heb ik natuurlijk ongelooflijk veel bijgeleerd, en soms doet het me nog wel eens pijn om terug te denken aan die tijd. Ik heb er veel genoten hoor, leuke paarden gereden, en - meende ik toen - leuk les gehad. Maar als ik er nu op terugkijk… Als jong, beïnvloedbaar, groen meisje op de manege heb ik zoveel dingen over paarden geloofd waarvan ik nu soms toch ook een beetje de rillingen krijg als ik er weer aan terugdenk.
Dat begint al bij alle mythes rondom het paardríjden, zoals dat ik heel lang geloofd had dat een paard aan de teugel te rijden was door een kneepje links en twee kneepjes rechts in de teugel, en dat dan achter elkaar door. Hoe fout dat eigenlijk was, dat ontdekte ik ongeveer tegelijkertijd met mijn ontdekking van het forum Bokt.nl, want dat was de tijd dat ik me verder begon te verdiepen in het wezen “paard” dan wat er in de manegeles verteld werd.
Ik wil het vandaag hebben over één van de andere paardenmythes die ik ooit in mijn leven geloofd heb. Namelijk het geloof dat paarden je bewust zouden willen pesten, stout zouden willen zijn gewoon om jou dwars te zitten, en dat het kan dat je ze laat ‘winnen’ als je luistert naar hun negatieve gedrag. Hebben jullie dat wel eens gehoord van een stalgenootje, een instructeur, of dat misschien zelf wel eens gedacht: “Hij doet het er gewoon om, hij zit me gewoon te pesten! Ik moet hem hier doorheen rijden, want anders laat ik hem winnen!”?
Bij mij kwam dat bijvoorbeeld voor als ik aan het rijden was in de manegeles, en mijn paard begon elke keer te bokken bij het aangalopperen. Ik hoor het mijn instructrice nog zo zeggen: “Kom, geef hem maar een tik, laat hem hier niet mee wegkomen! Hij probeert gewoon om onder het werk uit te komen, hij zit maar te klieren.” Dus ik, als manegemeisje, greep de zweep al extra stevig vast voordat ik aansprong in galop, en zodra hij inderdaad een bok gaf, gaf ik eens een lekkere flinke tik er bovenop. Soms kreeg je dan nog een hardere bok, soms reageerde het paard wel door toch braaf door te gaan, maar uiteindelijk had ik nooit echt een voldaan gevoel dat ik het nou fijn samen met het paard opgelost had.
Vandaag de dag begrijp ik eindelijk waarom dat gevoel bij me miste. Tegenwoordig begrijp ik hoe groot de kans is geweest dat dit paard eigenlijk gewoon ergens fysiek last van heeft gehad wat hem pijn deed. Dat het bokken hier een uiting van was, en dat ik eigenlijk niks anders deed met het geven van die tik dan hem de mond te snoeren, dat ik hem eigenlijk zei: “Je mag niet zeggen dat het pijn doet”.
Recent hoorde ik het ook weer iemand zeggen: “Mijn paard steigerde ineens in de linkergalop. Maar ik moet hier wel doorheen rijden, want ik zit er niet op te wachten dat hij dat nu voortaan altijd gaat doen. Als ik nu stop terwijl hij wil steigeren en rodeo wil doen, dan laat ik hem winnen en dan doet hij het straks elke keer om onder het werk uit te komen.”
Achteraf, na controle door experts, bleek ook dit paard pijn te hebben. Na behandeling is het niet meer gebeurd.
Mijn eerste neiging als ik dat soort verhalen hoor, is om er een beetje verdrietig van te worden als het besef indaalt dat het wezen “paard” en het wezen “mens” nog zo ver van elkaar afstaan qua begrip. Maar meteen daarna maakt het ook een soort passie in mij los om hier verandering in aan te brengen en mensen meer begrip te geven voor hoe paarden denken en functioneren.
Het eerste waar je je van bewust moet zijn, is dat paarden van zichzelf vooral vrij meegaande, vriendelijke wezens zijn die conflict liefst niet opzoeken. Een paard dat in balans is, goed in zijn vel zit en gezond is, zal over het algemeen niet zomaar vechten tegen de ruiter, bokken met als intentie je eraf te krijgen, of andere streken uithalen (alhoewel een enthousiast, blij, energiek vreugdebokje natuurlijk altijd kan voorkomen).
Als een paard niet doet wat jij van hem vraagt, liggen daar vaak een aantal mogelijke oorzaken aan ten grondslag:
- hij snapt niet wat je vraagt
- hij kan niet doen wat je vraagt
- hij wil niet doen wat je vraagt
Hij snapt niet wat je vraagt
Soms wordt bij het werken met paarden vergeten dat bijna alles wat wij van het paard vragen, voor het paard onnatuurlijk is. Dat wij op die rug willen gaan zitten is van zichzelf al extreem onnatuurlijk voor ze. Dan willen wij ook nog van alles sleutelen aan hun natuurlijke balans (op de binnenschouder) en die omvormen naar een rijtypische balans. Ze moeten ook nog leren wijken voor fysieke druk, in plaats van er tegenin komen. Zo kan ik een hele lijst noemen van allerlei onnatuurlijke dingen die wij als mensen van paarden vragen. Van nature doen ze dit dus niet, dus ze zullen het moeten leren.
Een van de eerste keren op mijn merrie, veel hulpen al bevestigd
Niet alle paarden hebben dit even goed geleerd. Toen ik voor het eerst op mijn merrie stapte, had ik op de grond al veel tijd gestoken in het bevestigen van de hulpen. Vanaf het moment van opstappen had ik dus gas, stuur en rem. Ook wijken voor het been bleek uiteindelijk een fluitje van een cent. Op de grond heb ik haar uitgelegd wat de bedoeling was, en onder het zadel hoefde ik de hulp maar te geven en ze begreep het al.
Ik ken veel paarden die niet echt wijken voor het been, waarbij je enorme hulpen moet geven om resultaat te krijgen, en dan nog niet echt het resultaat te krijgen wat je wil. In plaats van te denken: “Hij wil gewoon niet wijken, wat een vervelend paard,” is het slim om jezelf de volgende keer te beseffen dat je ook eerst eens aan hem uit zou kunnen leggen wat hij moet doen. Kijk eens of hij met grondwerk vanuit stilstand al snapt dat eenzijdige druk betekent dat hij opzij moet. En kan hij het dan vanuit stilstand in het zadel? En kan hij het dán pas ook in beweging? Zo kun je het een paard veel makkelijker maken. Als je paard het gevoel heeft dat het helemaal niet zo’n ingewikkeld iets is wat je van hem wil, zal hij vaak ook veel beter zijn best doen om het goed uit te voeren, dan zul je een stuk minder weerstand krijgen.
Hij kan niet doen wat je vraagt
Onderschat deze factor niet. Ik vind het onvoorstelbaar hoeveel paarden pijn of blokkades in hun lijf hebben, waardoor ze niet in staat zijn om te doen wat je van ze wil. Paarden met peesklachten, spierklachten, losse botfragmentjes, kissing spines, irritaties van banden, je kunt het zo gek niet bedenken of het kan veroorzaken dat je paard niet kan doen wat je van ze vraagt. Zoiets ogenschijnlijk simpels als galopperen onder het zadel kost een paard al veel kracht. Om dat goed te kunnen doen met een ruiter op zijn rug, moet er lichamelijk best wel veel in orde zijn en moet een paard al best wat kracht hebben in zijn achterhand. Ontbreekt dat, dan is de kans groot dat een paard bijvoorbeeld keihard zal gaan of juist uit de galop valt, overspringt naar een overkruiste galop of zelfs gaat bokken of steigeren.
Wanneer je paard niet doet wat je vraagt, controleer daarom ook eerst altijd of hij wel in staat is om uit te voeren wat je wil. Soms betekent dat dat je verder moet kijken dan je neus lang is. Dat je paard klinisch gekeurd is toen je hem kocht, en een paar maanden geleden een zadelpasser gezien heeft, betekent niet dat er hem niks lichamelijks dwars kan zitten.
Hij wil niet doen wat je vraagt
Niet willen, dat is mentale weerstand tegenover de vraag die je stelt, en die kan voortkomen uit vele oorzaken. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat hij zich overvraagd voelt: dat het hem te veel is wat je van hem vraagt en dat hij daardoor dichtklapt. Sommige paarden zijn hier gevoeliger voor dan anderen; er zijn paarden die al heel snel vinden dat ze te veel moeten doen. Soms kan het helpen om gewoon eens hele kleine dingetjes te vragen. Geen middendraf over de hele lange zijde, maar maar 1 pasje. En dan natuurlijk superenthousiast belonen voor die fantastische pas. Dan denkt hij: “Wow, dit kan ik gewoon, en ze vindt het nog goed ook!” en voor je het weet gaat hij harder zijn best doen en biedt hij zelf al meer aan.
Het kan ook zijn dat hij andere belangen heeft die in tegenstrijd zijn met hetgeen je van hem vraagt. Stel dat je paard in de bosjes verschrikkelijke boskabouters gezien heeft die hem vast en zeker op gaan eten (en een paard gelooft dit echt, he, voor een paard is dit een geval van leven en dood), en jij zegt hem dat hij er gewoon langs moet, dan kan het zijn dat zijn gevoel van lijfsbehoud zo groot is dat hij denkt: “Ammenooitniet,” en dat hij weigert om verder te gaan. Zijn wens om in leven te blijven overheerst dan boven zijn wens om jou te pleasen… en heel eerlijk, dat kun je hem ook niet echt kwalijk nemen (alhoewel ik er natuurlijk naar zou streven hem te laten zien dat hij niet bang hoeft te zijn voor boskabouters).
Een andere reden waarom een paard iets niet zou willen doen, is als het hem niks oplevert. Een paard is pragmatisch. Die wil graag jou pleasen omdat dat fijne dingen oplevert over het algemeen. Als jij druk geeft met aandrijven, en hij gaat naar voren, dan gaat de druk weg. Dat is fijn. Als hij een voetje op het blok zet, dan krijgt hij een brokje. Dat is fijn. Als het hem nou niks oplevert (bijvoorbeeld, je drijft aan, maar je blijft maar drijven en haalt de druk niet weg), dan zal hij vanzelf stoppen met naar voren willen gaan, want dan heeft het geen zin meer. Overigens gaat dit voorbeeld wel een beetje hand in hand met “hij snapt het niet”, want als je maar blijft drijven maar je beloont niet, dan zal hij er op een gegeven moment natuurlijk ook geen snars meer van snappen.
Zo zijn er vele redenen waarom een paard niet zou kunnen willen.
Grondwerk met Mish: de meeste paarden willen echt hun best graag voor je doen!
...terug naar mijn argument!
Oké, wat het punt nu daadwerkelijk was wat ik probeerde te maken, is dat elk paard dat een goede opleiding krijgt, gezond is, in balans is, op de goede manier getraind wordt, et cetera, normaal gesproken echt wel zou willen doen wat je zegt.
Als een paard niet doet wat je zegt, zou je hem tikken kunnen verkopen net zo lang tot hij het wel doet, dat klopt. Misschien werkt het nog ook, afhankelijk van de situatie. De vraag is alleen tegen welke prijs.... Ik betwijfel hoe veel goeds het je relatie met je paard zal doen, en of het ook op de lange termijn een positief effect zal hebben op de relatie met je paard. Je wil uiteindelijk samen partners zijn en niet een angstrelatie hebben waarin hij maar luistert en zijn eigen gevoelens wegstopt uit angst voor de consequentie. Ik heb al zoveel verknipte paarden ontmoet in mijn leven, door deze reden.
Wat kun je dan wel doen? Nou, naar hem luisteren natuurlijk. Wanneer hij ‘stout is’, doet hij dat om met je te communiceren. Vaak worden paarden zo uitgesproken in hun communicatie zodra hun subtiele signalen genegeerd worden. Als je paard steigert, misschien heeft hij dan al 25x subtieler gezegd dat hij het niet kon, en heb jij toch doorgepusht. Als niemand ooit naar je luistert, dan ga je op een gegeven moment maar schreeuwen in de hoop dat iemand je hoort.
Als iets niet lukt met jou en je paard, ga dan voor jezelf een checklist na. Kan mijn paard lichamelijk wel doen wat ik van hem vraag? Als hij het kan, snápt hij dan wel wat ik van hem wil? Als je weet dat hij je echt begrijpt, wil hij dan wel doen wat ik vraag? En zo nee, waarom dan niet en hoe kan ík dit veranderen.
Zoals je hier op het filmpje kunt zien, was Mish van zichzelf echt een hele brave, vriendelijke en goedopgeleide pony. Zoals ze hier was (ze was hier 5), was ze met rijden ook: gemoedelijk, goed aan de hulpen en een echte will to please. Toch kwam er een moment, slechts een paar maanden later, waarop ik me weer achter mijn oor krabte en dacht: ze is niet meer oké. Ze begon namelijk af en toe onder het zadel ineens te bokken, wat ze anders echt nooit zou doen, en ze was niet zo in haar hum (ze was op dit filmpje ook al minder enthousiast dan ze kon zijn). Ik was er van overtuigd dat Mish gewoon niet kón doen wat ik vroeg, want aan willen of snappen lag het absoluut niet. Op de dag af 5 maanden na het schieten van dit filmpje is ze ingeslapen, omdat ze inderdaad ongeneeslijke klachten had en zo reageerde uit pijn. (overigens een kanttekening: dit paard heeft een medische geschiedenis in die paar levensjaren opgedaan waar je u tegen zegt)
Die constante puzzel, dat blijft me bezighouden wanneer ik met paarden werk. Ik denk ook dat dat het is wat me van ruiter tot trainer heeft gemaakt. Ook ik heb nog een lange weg te gaan, maar zolang ik mijn ogen en oren maar open blijf houden voor wat het paard me zegt, dan kom ik denk ik al een heel eind.
Ja, Mish heeft echt wel een gapend gat in mijn hart achtergelaten. 
)
Als je te lang niet naar 'm luisterde, mikte ie je eraf en ging ie naar huis.
Ik zei in mijn blog ook niet voor niks dat er ook echt wel paarden zijn die van de energieke vreugdebokjes houden. Onze merrie Skye is ook zo'n grapjas die van elke mogelijkheid gebruik maakt om een feestje te bouwen. Zo'n typ dat je aan het poetsen bent, die dan van die pretoogjes krijgt en er zoeff in volle draf vandoor gaat. Om dan net buiten je bereik te gaan staan grazen, en als je haar bijna hebt, weer weg te draven. En dat doet ze dan twee keer en dan laat ze zich weer pakken en geeft ze een tevreden briesje 
. Dat was echt wel schrikken en dan mag hij braaf!! blijven staan(er wordt niet gevlucht !!) tot dat monster voorbij is. Hij keek de fietser zelfs nog helemaal na 
maar hij begreep daar wij elkaar groetten, dat het toch maar een mens was. 
en stimuleer ik hem 