Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 28-02-09 23:32

Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst door de TopicStarter : 28-02-09 23:32

http://www.destentor.nl

Het paard was eeuwen de belangrijkste energieleverancier. Het was vervoermiddel, last- en trekdier, oorlogs- en politiepaard en het speelde een rol in kunst en cultuur. Een Franse historicus heeft nu in een monumentaal werk het paard in ere hersteld als een belangrijke beschavingsfactor.

Daniel Roche is professor in de geschiedenis aan het befaamde Collège de France in Parijs. Hij werkt sinds jaren aan een trilogie onder de titel La Culture équestre de l'Occident. L'Ombre du cheval. Het pas verschenen eerste deel heet Le Cheval Moteur en dat zegt alles over het paard als motor van onze ontwikkeling in de periode van de zestiende tot de negentiende eeuw.

Aan de hand van fossielen is bewezen dat de eerste paardachtigen in Amerika aanwezig waren, maar om nog onbekende redenen verdween het paard in de ijstijd van het Amerikaanse continent. Tijdens zijn tweede reis naar de Nieuwe Wereld namen Columbus, en later ook de veroveraar Cortes, paarden mee en een deel daarvan verwilderde in het noorden tot de beroemde mustangs en in het zuiden tot de criollo's. Het domesticeren van het wilde paard tot huisdier was een zeer geleidelijk proces en begon waarschijnlijk in de periode van 4.000 tot 3.000 voor Christus in Azië en het Midden-Oosten. Het paard werd aanvankelijk als strijdros gebruikt en evolueerde later tot last- en trekdier.

Historicus Roche toont aan dat ontsluiting en kolonisatie van Amerika door de Spaanse conquistadores zonder het paard niet mogelijk was geweest. "Het paard is in de daaropvolgende vier eeuwen een beslissend element geweest in de stedelijke en economische ontwikkeling van Europa", stelt Roche. "Van een aanvankelijk aristocratisch monopolie evolueerde het paard tot een algemeen en populair huisdier. Ik beschrijf vooral de geschiedenis van het paard in Frankrijk, maar dat is grotendeels identiek voor alle Europese grootsteden."

Het paard was levend kapitaal, dat de mensen voortdurend aanpasten aan hun noden, door het fokken van uiteenlopende rassen voor verschillende taken. Geen huisdier was zo polyvalent als het paard. Het was tegelijkertijd transportmiddel, werkpaard in de landbouw en de bosbouw, in de mijnen en in de binnenscheepvaart. Het paard bracht irrigatiesystemen en zaagmolens in beweging, trok de schuiten in de kanalen en werd zelfs door garnalenvissers gebruikt in de ondiepe kustwateren. En dankzij het koets- en postpaard werd snelle communicatie mogelijk.

In de renaissance begon in Europa de geschiedenis van de rijkunst. Men ging rijpaarden fokken en kruisen met Arabische volbloeden. Er werden maneges gebouwd en dat leidde tussen de zestiende en achttiende eeuw weer tot paardendressuur en hogeschoolrijden, met de vorming van ruiters en paardenmeesters. De Spaanse Rijschool was en is nog steeds een van de beroemdste. Het paard werd ook onderdeel van sport en ontspanning. Roche: "Men vergeet vaak dat het paard de afgelopen eeuwen de motor van de stedelijke ontwikkeling was, onze enige energieleverancier en enige vorm van mobiliteit. In de negentiende eeuw leidde dat tot verkeerschaos in grote steden. In het Parijs van de jaren 1830 zorgden duizenden ruiters, koetsen en karren voor verkeersongevallen met doden en gewonden. De wilde taxikoetsiers zaaiden terreur. In 1880 telde Parijs 78.800 paarden voor allerlei doeleinden, dat is 1 paard per 30 inwoners. Het kruispunt van Montmartre kreeg zelfs de reputatie van 'carrefour des écrasés', het kruispunt van de verpletterde voetgangers.

"Rond het paard ontstonden veel industrieën en nevenbedrijven. Er waren hoefsmeden en leveranciers van paardentuig als halsters, zadels, stijgbeugels, teugels, bitten en leidsels, allemaal aparte en gespecialiseerde beroepen. Koetsenmakers, scholen voor koetsiers, staljongens, telers en verkopers van paardenvoer vormden een enorme economische infrastructuur rondom het paard. Voor het paardenvoer werden uitgebreide landbouwoppervlakten rond Parijs aangelegd. De watervoorziening voor de tienduizenden paarden was een probleem, maar gelukkig was er de Seine waar je dagelijks duizenden paarden kon zien drinken."

De paarden bepaalden zelfs voor een groot deel de urbanisatie van nieuwe steden en wijken in de kolonies en in de Nieuwe Wereld. Steden in het jonge Amerika en in Zuid-Afrika kregen brede straten met het oog op het gemakkelijk keren van koetsen, postrijtuigen en huifkarren. Aan het begin van de twintigste eeuw nam de rol en het belang van het paard zienderogen af door de opkomst van stoommachines, auto's en elektriciteit.

Parijs telde in 1912 amper vijftigduizend paarden. Het monumentale encyclopedisch werk van Roche (niet altijd gemakkelijke lectuur, alleen de voetnoten bedragen al vijftig bladzijden) is een poging de rol van het paard uit de vergetelheid te halen en het paard te rehabiliteren als een waardevol historisch object, dat ten grondslag ligt aan de ontwikkeling van onze westerse samenleving.

Deel op Facebook Tweet Foutje gespot? Tip de redactie

**Geplaatst**: 01-03-09 00:25

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 00:25

Te koop en/of te bestellen bij o.a. Fnac, en heel erg de moeite.

**Geplaatst door de TopicStarter** : 01-03-09 00:36

Geplaatst door de TopicStarter : 01-03-09 00:36

Huh? De onderste regel en de twee bovenste zijn verdwenen

Bandida, wat is Fnac? Boekhandel oid? Boek is zeker niet in het nederlands verkrijgbaar?

**Geplaatst**: 01-03-09 01:59

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 01:59

Mooi stukje tekst! Lijkt me overigens ook wel een intressant boek...

**Geplaatst**: 01-03-09 10:09

Geplaatst: 01-03-09 10:09

Mooi stukje om te lezen

**Geplaatst**: 01-03-09 10:21

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 10:21

Vraag me af waarom er een boekwerk moet verschijnen over iets wat toch algemeen bekend is?

"Look back at our struggle for freedom, trace our present day's strength to its source; and you'll find man's pathway to glory is strewn with the bones of the horse."

**Geplaatst**: 01-03-09 12:42

Geplaatst: 01-03-09 12:42

Cassidy schreef:
Vraag me af waarom er een boekwerk moet verschijnen over iets wat toch algemeen bekend is?

Omdat sommige mensen een iets diepere historische interesse hebben als jij.
Ja Fnac is een boekenzaak, bestaat die niet in Nederland?

**Geplaatst**: 01-03-09 13:24

Geplaatst: 01-03-09 13:24

Die boeken lijken me erg interessant, weet iemand of ze naar het nederlands of engels worden vertaald?

**Geplaatst**: 01-03-09 13:27

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 13:27

Ja dat weet ik, ze worden niet vertaald.

**Geplaatst**: 01-03-09 13:48

Geplaatst: 01-03-09 13:48

Hmm mijn frans is helaas heel slecht. Hoop dat het snel wel vertaald wordt!

**Geplaatst**: 01-03-09 13:55

Geplaatst: 01-03-09 13:55

Bandida schreef:
Ja dat weet ik, ze worden niet vertaald.

So much voor het bekend maken aan een breder historisch geinteresseerd publiek..

Ik interesseer me zeer zeker voor geschiedenis, hoef alleen niet de exacte getallen te weten hoeveel paarden er bij allerlei oorlogen het leven hebben moeten laten. Dat het er veel zijn geweest, kan ik me voorstellen. En hoe het dagelijkse leven er uitzag, en dat met toen niet altijd even netjes met paarden omging, weet ik ook. Juist in die oorlog die in die dagen het dagelijkse overleven was. Lees het boek "Black Beauty" van Anna Sewell maar (en dan niet de gekuiste kinderversie).

**Geplaatst**: 01-03-09 13:59

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 13:59

Daar is ook al eerder een boek over verschenen door Jared Diamond.

http://www.mcgoodwin.net/pages/gungermsteel.html

In het engels 'guns, germs and steel', in het nederlands als 'Zwaarden, paarden en ziektekiemen' .

**Geplaatst**: 01-03-09 16:05

Geplaatst: 01-03-09 16:05

Cassidy schreef:
So much voor het bekend maken aan een breder historisch geinteresseerd publiek..

Ja maar dat is het nu net, het is geen boek dat zich op een breder historisch geïnteresseerd publiek richt, eerder op al dan niet beroeps vakspecialisten

(die genoeg Frans kennen om het te lezen).
Jared Diamond's boek is vertaald én heel leesbaar geschreven. Eerder uitzonderlijk dat dat soort kennis op populair wetenschappelijke wijze aangeboden wordt in het Nederlands. Een aanrader, 't is erg boeiend!

**Geplaatst**: 01-03-09 16:10

Geplaatst: 01-03-09 16:10

O, mijn Frans in woord en geschrift is ruim voldoende om dit boek - als ik het al aan zou willen schaffen - te kunnen lezen en vooral te kunnen begrijpen wat er staat. En als het boek alleen geschreven is voor de Franstalige vakspecialisten doe je een heleboel vakspecialisten tekort die de Franse taal niet machtig zijn.
Bij mijn weten is Frans nog steeds geen wereldtaal.

**Geplaatst**: 01-03-09 16:17

Geplaatst: 01-03-09 16:17

Cassidy schreef:
En als het boek alleen geschreven is voor de Franstalige vakspecialisten doe je een heleboel vakspecialisten tekort die de Franse taal niet machtig zijn. Bij mijn weten is Frans nog steeds geen wereldtaal.

Mja, maar het Collège de France is nu eenmaal een Franstalig instituut, en publiceert met Frans overheidsgeld..in het Frans. Uiteindelijk wel een taal die drie keer zo veel mensen als moedertaal hebben als het Nederlands.

**Geplaatst**: 01-03-09 16:28

Re: Geen Westerse beschaving mogelijk zonder paard

Geplaatst: 01-03-09 16:28

Ik verwacht ook niet dat het in het Nederlands vertaald wordt (want dat is ook geen wereldtaal), maar toch op zijn minst in het Engels wordt uitgegeven. Juist omdat het volgens jou zeggen vakliteratuur zou moeten zijn.

**Geplaatst**: 01-03-09 21:05

Geplaatst: 01-03-09 21:05

Verplichte vakliteratuur, voor welke vak? Een historicus of iemand die zich beroepsmatig met paarden bezig houdt?

Ik begrijp dat in het boek de franse geschiedenis van het paard beschreven wordt en de de schrijver zich baseert op Frans bronnenmateriaal.

Het het onderwerp interesseert me

en daarom lijkt het me een boeiende studie. Aan de andere kant heb ik wel wat twijfels over de uitwerking. Er zijn zoveel van die Franse zwetsers: schrijvers, filosofen en historici.

Laat ik het zo zeggen, je moet van deze stijl houden. Ik heb het boek niet gelezen maar dat is wel mijn twijfel of ik het de moeite waard vind om te gaan lezen.

Ik denk dat er wel meer kleine historische onderzoeken zijn gedaan naar het gebruik paarden. Ook in het Engels en Nederlands.

Edit:

Even Googlen....

Anthony, David - The Horse, the Wheel and Language (2007, Princeton University Press)
Barclay, Harold -The Role of the Horse in Man’s Culture (1980, J.A. Allen & Co.)
Budiansky, Stephen -The Nature of Horses (1997, Free Press)
Chevenix-Trench, Charles - A History of Horsemanship (1980, Doubleday)
Clutton-Brock, Juliet - Horse Power (1992, Harvard Univ. Press)
Davis, R.H.C. - The Medieval Warhorse (1989, Thames and Hudson)
Dent, Anthony - Horses in Shakespeare’s England (1987, J.A. Allen & Co.)
Dixon Karen, and Pat Southern - The Roman Cavalry (1992, Barnes & Noble)
Gianoli, Luigi - Horses and Horsemanship through the Ages (1969, Crown Publishers, Inc.)
Hyland, Ann -
Equus: the Horse in the Roman World (1990, Yale University Press)
The Medieval Warhorse (1994, Grange Books)
The Warhorse, 1250-1600 (1998, Sutton Publishing Limited)
Keegan, John - A History of Warfare (1993, Knopf)
Kelly, Lawrence - War before Civilization (1996, Oxford University Press)
Kenrick, Vivienne - Horses in Japan (1964, J.A. Allen & Co.)
Maslow, Jonathan - Sacred Horses (1994, Random House, Inc.)
Olsen, Sandra L. (ed.) - Horses through Time (1996, Roberts Rinehart Publishers)
White, Lynn Jr. - Medieval Technology and Social Change (1964, Oxford University Press)

Genoeg leesvoer voor de zomervakantie.

**Geplaatst**: 01-03-09 23:20

Geplaatst: 01-03-09 23:20

Hier zijn al meerdere studies aan gewijd, dat is ook geen verrassing. Deze meneer betrekt het alleen specifiek op de Franse geschiedenis, maar zijn conclusies zijn allesbehalve een openbaring. Het is wel een mooie aanvulling op de ontwikkeling van Frankrijk in deze periode. De parallellen tussen het gebruik van paarden en de ontwikkeling van de menselijke beschaving, en bewegingen daarin; het is een interessant vakgebied, dat zeker.

**Geplaatst**: 01-03-09 23:49

Geplaatst: 01-03-09 23:49

Als ik het eerste bericht zo lees is het boek niet alleen toegespitst op Frankrijk, ik zie o.a. Europa, Amerika en Zuid-Afrika langskomen...

**Geplaatst**: 01-03-09 23:54

Geplaatst: 01-03-09 23:54

Zover ik begrepen heb ligt het zwaartepunt van zijn onderzoek op Franse geschiedenis, en trekt hij dit door naar andere Europese mogendheden. Hij legt daarmee een link naar macrohistorie, maar ik heb niet de indruk dat dit werk macrohistorisch van aard is, in de eerste plaats. Hij trekt het als ik het goed begrijp alleen door naar bijvoorbeeld het Spaanse Rijk en het Britse Rijk. Met als 'voorbeeld' en als zwaartepunt Frankrijk. Of heb je het boek gelezen en kun je me meer (iets anders?) vertellen?

Toevoeging: het werk dat hij publiceert heeft (volgens mij zegt dit artikel het ook al) voornamelijk betrekking op paarden (cultuurgeschiedenis, rol van betekenis in de geschiedenis) en Franse geschiedenis. Onlangs heeft hij ook een artikel gepubliceerd, het opstapje van dit boek, over de geschiedenis van de paardrijkunst en de cultuur+ontwikkeling daarvan in Frankrijk van de 16e tot de 19e eeuw. Zijn zwaartepunt ligt dus heel duidelijk bij Frankrijk. Spanje, het Britse Rijk, e.d. zijn mijns inziens dan dus zijstraten om zijn conclusies te kunnen bekrachtigen, zonder dat dat studies op zich zijn.